Pieter Zeeman

Państwo działania

Holandia

Data i miejsce urodzenia

25 maja 1865
Zonnemaire

Data i miejsce śmierci

9 października 1943
Amsterdam

profesor

Specjalność: fizyka

Alma Mater

Uniwersytet w Lejdzie

Uczelnia

Uniwersytet Amsterdamski

Nagrody

Nagroda Nobla w dziedzinie fizyki

Multimedia w Wikimedia Commons

Pieter Zeeman (ur. 25 maja 1865 w Zonnemaire, zm. 9 października 1943 w Amsterdamie) – holenderski fizyk, współodkrywca zjawiska nazwanego jego imieniem (efekt Zeemana), laureat Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki z roku 1902 (wspólnie z H.A. Lorentzem)^[1]^[2]^[3]. Uczeń Hendrika Antoona Lorentza na Uniwersytecie w Lejdzie^[4].

Badania wpływu pola magnetycznego na promieniowanie rozpoczął w roku 1890, na polecenie swojego mentora. W roku 1896 doświadczalnie stwierdził występowanie dubletu sodowego w widmie sodu, badanym za pomocą spektrografu w warunkach, gdy płomień palnika emitującego promieniowanie był umieszczony między biegunami silnego magnesu trwałego. Zjawisko zostało wyjaśnione teoretycznie przez Lorentza^[1]^[2].

Od roku 1900 był profesorem Uniwersytetu w Amsterdamie, od roku 1908 – dyrektorem Instytutu Fizyki tego uniwersytetu. Prowadził prace badawcze z zakresu optyki i fizyki atomowej^[1]^[2].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Pieter Zeeman – Facts. [w:] The Nobel Prize in Physics 1902 > Hendrik A. Lorentz, Pieter Zeeman [on-line]. Nobel Media AB. [dostęp 2014-05-10]. (ang.)., Biographical, Nobel Lecture, May 2, 1903, Light Radiation in a Magnetic Field
↑ ^a ^b ^c Pieter Zeeman. [w:] Notable Names Database (NNDB) [on-line]. [dostęp 2014-05-10]. (ang.).
↑ Zeeman Pieter, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2021-07-29] .
↑ Pieter Zeeman | Dutch physicist | Britannica [online], www.britannica.com, 21 maja 2023 [dostęp 2023-06-06] (ang.).

Linki zewnętrzne

Efekt Zemana; Efekt Starka. zefir.jawnet.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-08-28)].

Laureaci Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki

XX wiek	1901: Röntgen 1902: Lorentz, Zeeman 1903: Becquerel, P. Curie, M. Curie 1904: Rayleigh 1905: Lenard 1906: Thomson 1907: Michelson 1908: Lippmann 1909: Marconi, Braun 1910: van der Waals 1911: Wien 1912: Dalén 1913: Kamerlingh Onnes 1914: von Laue 1915: W.L. Bragg, W.H. Bragg 1917: Barkla 1918: Planck 1919: Stark 1920: Guillaume 1921: Einstein 1922: N. Bohr 1923: Millikan 1924: Siegbahn 1925: Franck, Hertz 1926: Perrin 1927: Compton, Wilson 1928: Richardson 1929: de Broglie 1930: Raman 1932: Heisenberg 1933: Schrödinger, Dirac 1935: Chadwick 1936: Hess, Anderson 1937: Davisson, Thomson 1938: Fermi 1939: Lawrence 1943: Stern 1944: Rabi 1945: Pauli 1946: Bridgman 1947: Appleton 1948: Blackett 1949: Yukawa 1950: Powell 1951: Cockcroft, Walton 1952: Bloch, Purcell 1953: Zernike 1954: Born, Bothe 1955: Lamb, Kusch 1956: Shockley, Bardeen, Brattain 1957: Yang, T.D. Lee 1958: Czerenkow, Frank, Tamm 1959: Segrè, Chamberlain 1960: Glaser 1961: Hofstadter, Mössbauer 1962: Landau 1963: Wigner, Goeppert-Mayer, J. Hans D. Jensen 1964: Townes, Basow, Prochorow 1965: Tomonaga, Schwinger, Feynman 1966: Kastler 1967: Bethe 1968: Alvarez 1969: Gell-Mann 1970: Alfvén, Néel 1971: Gabor 1972: Bardeen, Cooper, Schrieffer 1973: Esaki, Giaever, Josephson 1974: Ryle, Hewish 1975: A. Bohr, Mottelson, Rainwater 1976: Richter, Ting 1977: Anderson, Mott, van Vleck 1978: Kapica, Penzias, Wilson 1979: Glashow, Salam, Weinberg 1980: Cronin, Fitch 1981: Bloembergen, Schawlow, Siegbahn 1982: Wilson 1983: Chandrasekhar, Fowler 1984: Rubbia, van der Meer 1985: von Klitzing 1986: Ruska, Binnig, Rohrer 1987: Bednorz, Müller 1988: Lederman, Schwartz, Steinberger 1989: Ramsey, Dehmelt, Paul 1990: Friedman, Kendall, Taylor 1991: de Gennes 1992: Charpak 1993: Hulse, Taylor 1994: Brockhouse, Shull 1995: Perl, Reines 1996: D. Lee, Osheroff, Richardson 1997: Chu, Cohen-Tannoudji, Phillips 1998: Laughlin, Störmer, Tsui 1999: 't Hooft, Veltman 2000: Ałfiorow, Kroemer, Kilby
XXI wiek	2001: Cornell, Ketterle, Wieman 2002: Davis Jr., Koshiba, Giacconi 2003: Abrikosow, Ginzburg, Leggett 2004: Gross, Politzer, Wilczek 2005: Glauber, Hall, Hänsch 2006: Mather, Smoot 2007: Fert, Grünberg 2008: Nambu, Kobayashi, Maskawa 2009: Kao, Boyle, Smith 2010: Gejm, Nowosiołow 2011: Perlmutter, Schmidt, Riess 2012: Haroche, Wineland 2013: Englert, Higgs 2014: Akasaki, Amano, Nakamura 2015: Kajita, McDonald 2016: Thouless, Haldane, Kosterlitz 2017: Weiss, Barish, Thorne 2018: Ashkin, Mourou, Strickland 2019: Peebles, Mayor, Queloz 2020: Penrose, Genzel, Ghez 2021: Manabe, Hasselmann, Parisi 2022: Aspect, Clauser, Zeilinger 2023: Agostini, Krausz, L’Huillier

XX wiek

1901: Röntgen
1902: Lorentz, Zeeman
1903: Becquerel, P. Curie, M. Curie
1904: Rayleigh
1905: Lenard
1906: Thomson
1907: Michelson
1908: Lippmann
1909: Marconi, Braun
1910: van der Waals
1911: Wien
1912: Dalén
1913: Kamerlingh Onnes
1914: von Laue
1915: W.L. Bragg, W.H. Bragg
1917: Barkla
1918: Planck
1919: Stark
1920: Guillaume
1921: Einstein
1922: N. Bohr
1923: Millikan
1924: Siegbahn
1925: Franck, Hertz
1926: Perrin
1927: Compton, Wilson
1928: Richardson
1929: de Broglie
1930: Raman
1932: Heisenberg
1933: Schrödinger, Dirac
1935: Chadwick
1936: Hess, Anderson
1937: Davisson, Thomson
1938: Fermi
1939: Lawrence
1943: Stern
1944: Rabi
1945: Pauli
1946: Bridgman
1947: Appleton
1948: Blackett
1949: Yukawa
1950: Powell
1951: Cockcroft, Walton
1952: Bloch, Purcell
1953: Zernike
1954: Born, Bothe
1955: Lamb, Kusch
1956: Shockley, Bardeen, Brattain
1957: Yang, T.D. Lee
1958: Czerenkow, Frank, Tamm
1959: Segrè, Chamberlain
1960: Glaser
1961: Hofstadter, Mössbauer
1962: Landau
1963: Wigner, Goeppert-Mayer, J. Hans D. Jensen
1964: Townes, Basow, Prochorow
1965: Tomonaga, Schwinger, Feynman
1966: Kastler
1967: Bethe
1968: Alvarez
1969: Gell-Mann
1970: Alfvén, Néel
1971: Gabor
1972: Bardeen, Cooper, Schrieffer
1973: Esaki, Giaever, Josephson
1974: Ryle, Hewish
1975: A. Bohr, Mottelson, Rainwater
1976: Richter, Ting
1977: Anderson, Mott, van Vleck
1978: Kapica, Penzias, Wilson
1979: Glashow, Salam, Weinberg
1980: Cronin, Fitch
1981: Bloembergen, Schawlow, Siegbahn
1982: Wilson
1983: Chandrasekhar, Fowler
1984: Rubbia, van der Meer
1985: von Klitzing
1986: Ruska, Binnig, Rohrer
1987: Bednorz, Müller
1988: Lederman, Schwartz, Steinberger
1989: Ramsey, Dehmelt, Paul
1990: Friedman, Kendall, Taylor
1991: de Gennes
1992: Charpak
1993: Hulse, Taylor
1994: Brockhouse, Shull
1995: Perl, Reines
1996: D. Lee, Osheroff, Richardson
1997: Chu, Cohen-Tannoudji, Phillips
1998: Laughlin, Störmer, Tsui
1999: 't Hooft, Veltman
2000: Ałfiorow, Kroemer, Kilby

XXI wiek

Laureaci Medalu Rumforda

XVIII wiek	1800: Hrabia Rumford
XIX wiek	1804: John Leslie 1806: William Murdoch 1810: Étienne Louis Malus 1814: William Charles Wells 1816: Humphry Davy 1818: David Brewster 1824: Augustin Jean Fresnel 1832: John Frederic Daniell 1834: Macedonio Melloni 1838: James David Forbes 1840: Jean-Baptiste Biot 1842: William Fox Talbot 1846: Michael Faraday 1848: Henri Victor Regnault 1850: François Arago 1852: George Gabriel Stokes 1854: Neil Arnott 1856: Louis Pasteur 1858: Jules Jamin 1860: James Clerk Maxwell 1862: Gustav Kirchhoff 1864: John Tyndall 1866: Armand Fizeau 1868: Balfour Stewart 1870: Alfred Des Cloizeaux 1872: Anders Jonas Ångström 1874: Norman Lockyer 1876: Pierre Janssen 1878: Marie Alfred Cornu 1880: William Huggins 1882: William de Wiveleslie Abney 1884: Tobias Robertus Thalén 1886: Samuel Pierpont Langley 1888: Pietro Tacchini 1890: Heinrich Hertz 1892: Nils Christofer Dunér 1894: James Dewar 1896: Philipp Lenard, Wilhelm Röntgen 1898: Oliver Lodge 1900: Henri Becquerel
XX wiek	1902: Charles Parsons 1904: Ernest Rutherford 1906: Hugh Longbourne Callendar 1908: Hendrik Lorentz 1910: Heinrich Rubens 1912: Heike Kamerlingh Onnes 1914: Lord Rayleigh 1916: William Henry Bragg 1918: Charles Fabry, Alfred Pérot 1920: Lord Rayleigh 1922: Pieter Zeeman 1924: Charles Vernon Boys 1926: Arthur Schuster 1928: Friedrich Paschen 1930: Peter Debye 1932: Fritz Haber 1934: Wander Johannes de Haas 1936: Ernest John Coker 1938: Robert W. Wood 1940: Manne Siegbahn 1942: Gordon Dobson 1944: Harry Ralph Ricardo 1946: Alfred Egerton 1948: Franz Eugen Simon 1950: Frank Whittle 1952: Frits Zernike 1954: Cecil Reginald Burch 1956: Frank Philip Bowden 1958: Thomas Ralph Merton 1960: Alfred Gordon Gaydon 1962: Dudley Maurice Newitt 1964: Hendrik Christoffel van de Hulst 1966: William Penney 1968: Dennis Gabor 1970: Christopher Hinton 1972: Basil John Mason 1974: Alan Cottrell 1976: Ilya Prigogine 1978: George Porter 1980: William Frank Vinen 1982: Charles Gorrie Wynne 1984: Harold Horace Hopkins 1986: Denis Rooke 1988: Felix Weinberg 1990: Walter Spear 1992: Harold Temperley 1994: Andrew Keller 1996: Grenville Turner 1998: Richard Friend 2000: Wilson Sibbett
XXI wiek	2002: David King 2004: Richard Dixon 2006: Jean-Pierre Hansen 2008: Edward Hinds 2010: Gilbert Lonzarich 2012: Roy Taylor 2014: Jeremy Bauberg 2016: Ortwin Hess 2018: Ian Walmsley 2019: Miles Padgett 2020: Patrick Gill 2021: Carlos Frenk 2022: Raymond Pierrehumbert

Laureaci Medalu Henry’ego Drapera

XIX wiek	1886: Samuel Pierpont Langley 1888: Edward Charles Pickering 1890: Henry Augustus Rowland 1893: Hermann Karl Vogel 1899: James Edward Keeler
XX wiek	1901: William Huggins 1904: George Ellery Hale 1906: William Wallace Campbell 1910: Charles Greeley Abbot 1913: Henri-Alexandre Deslandres 1915: Joel Stebbins 1916: Albert Abraham Michelson 1918: Walter Sydney Adams 1919: Charles Fabry 1920: Alfred Fowler 1921: Pieter Zeeman 1922: Henry Norris Russell 1924: Arthur Stanley Eddington 1926: Harlow Shapley 1928: William Hammond Wright 1931: Annie Jump Cannon 1932: Vesto Slipher 1934: John S. Plaskett 1936: Charles E. Mees 1940: Robert W. Wood 1942: Ira Sprague Bowen 1945: Paul Merrill 1947: Hans Bethe 1949: Otto Struve 1951: Bernard Lyot 1955: Hendrik Christoffel van de Hulst 1957: Horace Babcock 1960: Martin Schwarzschild 1963: Richard Tousey 1965: Martin Ryle 1968: Bengt Edlén 1971: Subrahmanyan Chandrasekhar 1974: Lyman Spitzer 1977: Arno Penzias i Robert Woodrow Wilson 1980: William Wilson Morgan 1985: Joseph H. Taylor Jr. 1989: Riccardo Giovanelli i Martha P. Haynes 1993: Ralph Alpher i Robert Herman 1997: Bohdan Paczyński
XXI wiek	2001: R. Paul Butler i Geoffrey Marcy 2005: Charles L. Bennett 2009: Neil Gehrels 2013: William J. Borucki 2017: Barry Barish i Stanley E. Whitcomb 2021: Sheperd Doeleman i Heino Falcke