Metafizyka krytyczna

Metafizyka krytyczna (niem. Kritische Metaphysik) – metafizyka rozwijana na bazie filozofii kantowskiej przez nurt metafizyczny w neokantyzmie.

Historia

Chociaż nastawienie Immanuela Kanta od metafizyki było krytyczne, to jednak nie odrzucał on jej całkowicie i uznawał potrzebę metafizyczną w człowieku^[1]. Wielokrotnie rozważał pomysł reformy metafizyki jako nauki^[2][3]. Problem zainspirował idealistów niemieckich do dyskusji nad nową krytyczną metafizyką. Johann Gottlieb Fichte stwierdza, że krytyka przygotowuje metafizykę jako teorię wiedzy^[4]. Friedrich Wilhelm Joseph Schelling rozwija zasady idealizmu transcendentalnego Kanta i Fichtego w formie wielokrotnie modyfikowanego projektu systemu metafizycznego, który miał zawierać filozofię jaźni, filozofię przyrody i filozofię ducha ludzkiego^[5]. Georg Wilhelm Friedrich Hegel uznaje, że nauka logiki „jest właściwą metafizyką albo filozofią czysto spekulatywną”^[6].

Ostatecznie idea nowej metafizyki została rozwinięta przez filozofów należących do nurtu metafizycznego w neokantyzmie, takich jak Otto Liebmann, Friedrich Paulsen i Johannes Volkelt.

Pojęcie

Pojęcie metafizyki krytycznej pojawia się w rozprawie Ottona Liebmanna pt. Zarys metafizyki krytycznej^[7]. Dla Liebmanna krytyczne podejście w metafizyce polega na akceptacji hipotetycznego statusu rzeczy samych w sobie i próbie wyprowadzenia z tego stanu rzeczy konsekwencji filozoficznych, pozostając przy tym w granicach ludzkiego rozumu^[8]. Wszystko, co wykracza poza doświadczenie, metafizyka może potraktować tylko jako hipotetyczne przypuszczenia, które wymagają sprawdzianu pod względem ich wiarygodności, gdyż nawet metafizyczne twierdzenia mogą mieć różną wartość.

Zobacz też

• idealizm niemiecki

Przypisy