Tweede Kamerverkiezingen 1972

Tweede Kamerverkiezingen 1972
Datum 29 november 1972
Land Vlag van Nederland Nederland
Te verdelen zetels 150
Opkomst 83,50%
Resultaat
Grootste partij PvdA
Nieuwe minister-president Joop den Uyl
Begin regeerperiode Den Uyl
Tweede Kamerverkiezingen 1972
Opvolging verkiezingen
← 1971     1977 →
Portaal  Portaalicoon   Politiek
Polygoonjournaal over de verkiezingstijd

De Tweede Kamerverkiezingen 1972 waren verkiezingen in Nederland voor de Tweede Kamer der Staten-Generaal. Zij vonden plaats op 29 november 1972.

De verkiezingen werden gehouden na de ontbinding van de Tweede Kamer als gevolg van de val van het kabinet-Biesheuvel I.

Bij deze verkiezingen hadden voor het eerst ook 18- tot 21-jarigen actief stemrecht.

Deelnemende partijen

Aan deze verkiezingen namen de volgende partijen deel:

Lijst[1] Partij[2] Lijsttrekker Kieskringen
/18
1 Partij van de Arbeid Joop den Uyl 18
2 K.V.P. Frans Andriessen 18
3 V.V.D. Hans Wiegel 18
4 Anti-Revolutionaire Partij Barend Biesheuvel 18
5 D'66 Hans van Mierlo 18
6 Christelijk-Historische Unie Arnold Tilanus 18
7 DS'70 Willem Drees jr. 18
8 Communistische Partij van Nederland Marcus Bakker / Henk Hoekstra / Fré Meis 18
9 Staatkundig Gereformeerde Partij Hette Abma 18
10 P.P.R. Bas de Gaay Fortman 18
11 Gereformeerd Politiek Verbond Piet Jongeling 18
12 P.S.P. Bram van der Lek 18
13 Democratische Middenpartij Jacques de Jong 18
14 Nederlandse Middenstands Partij Ab te Pas 18
15 Boeren-Partij Hendrik Koekoek 18
16 Rooms Katholieke Partij Nederland Klaas Beuker 18
17 Partij van het Recht J.A. Vis / F.M. van Leeuwen 2[3]
17 Anti-Woningnood Aktie Johan Hendrik Borsboom 1[4]
17 blanco lijst Willem Stam 2[5]
18 Nieuwe Roomse Partij Tine Cuijpers-Boumans 1[4]

Uitslag

Opkomst en kiesdeler

1971 1972
# stemmen % # stemmen %
Kiesgerechtigden 8.048.726[6] 8.916.947[7]
Niet opgekomen 1.684.007 20,92[8] 1.471.660 16,50[8]
Opkomst 6.364.719 79,08[8] 7.445.287 83,50[8]
Blanco/ongeldige stemmen 46.567 0,73[9] 51.242 0,69[9]
Geldige stemmen 6.318.152 99,27[9] 7.394.045 99,31[9]
Kiesdeler 42.121 0,67[10] 49.293 0,67[10]

Verkiezingsuitslag naar partij

Het politieke beeld veranderde na deze verkiezingen drastisch. KVP en CHU verloren flink (resp. acht en vier zetels). PvdA en VVD wonnen resp. vier en zes zetels, terwijl ook de winst van de PPR fors was (van twee naar zeven zetels).

Winst was er verder voor de Boerenpartij (twee zetels), de CPN (winst één zetel) en voor nieuwkomer RKPN. Dankzij lijsttrekker Biesheuvel won de ARP, als enige confessionele regeringspartij, een zetel. DS'70 en D'66 verloren resp. twee en vijf zetels. De NMP verdween uit de Kamer.

Partij[2] 1971 1972 verschil Zetelverdeling (grafisch)
# stemmen %[10] zetels # stemmen %[10] zetels % zetels
Partij van de Arbeid 1.554.280 24,60 39 2.021.454 27,34 43 +2,74 +4  
1971
              


1972
              


K.V.P. 1.379.672 21,84 35 1.305.401 17,65 27  -4,19 -8 
V.V.D.    653.370 10,34 16 1.068.375 14,45 22 +4,11 +6  
Anti-Revolutionaire Partij    542.742   8,59 13    653.609   8,84 14 +0,25 +1  
P.P.R.    116.049   1,84  2    354.829   4,80  7 +2,96 +5  
Christelijk-Historische Unie    399.106   6,32 10    354.463   4,79  7  -1,53 -3 
Communistische Partij van Nederland    246.569   3,90  6    330.398   4,47  7 +0,57 +1  
D'66    428.067   6,78 11    307.048   4,15  6  -2,63 -5 
DS'70    336.719   5,33  8    304.714   4,12  6  -1,21 -2 
Staatkundig Gereformeerde Partij    148.192   2,35  3    163.114   2,21  3  -0,14 0
Boeren-Partij      69.656   1,10  1    143.239   1,94  3 +0,84 +2  
Gereformeerd Politiek Verbond    101.790   1,61  2    131.236   1,77  2 +0,16 0
P.S.P.      90.738   1,44  2    111.262   1,50  2 +0,06 0
Rooms Katholieke Partij Nederland - - -      67.658   0,92  1 +0,92 +1  
Democratische Middenpartij - - -      41.262   0,56  0 +0,56 0
Nederlandse Middenstands Partij      95.706   1,51  2      32.970   0,45  0  -1,06 -2 
blanco lijst - - -       1.547   0,02  0 +0,02 0
Partij van het Recht          477   0,01  0          656   0,01  0 +0,00 0
Anti-Woningnood Aktie - - -          574   0,01  0 +0,01 0
Nieuwe Roomse Partij      23.047   0,36  0          236   0,00  0  -0,36 0
overige partijen in 1971   131.972   2,09  0 - - -  -2,09 0
Totaal 6.318.152  100 150 7.394.045 100 150 0 0

Gekozen leden

Zie Samenstelling Tweede Kamer 1972-1977 voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Kabinetsformatie

Zie Kabinetsformatie Nederland 1972-'73 voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

De vorige coalitie (KVP, VVD, ARP, CHU en DS'70) hield slechts een minimale meerderheid van 76 zetels, de linkse partijen (PvdA, PPR en D'66) beschikten niet over een meerderheid. De formatie was dan ook zeer langdurig en leidde pas in mei 1973 tot de vorming van het kabinet-Den Uyl dat bestond uit bewindslieden van PvdA, KVP, ARP, PPR en D'66.

Bronnen

  • Tweede Kamer 29 november 1972 op www.verkiezingsuitslagen.nl
  • Procesverbaal Tweede Kamerverkiezingen 1972 op kiesraad.nl
  • Verkiezingen; Historische uitslagen Tweede Kamer op opendata.cbs.nl
  • Tweede-Kamerverkiezingen - 29 november 1972 op www.nlverkiezingen.com
  • Uitgebrachte stemmen bij Tweede Kamerverkiezingen, per partij, in absolute aantallen vanaf 1946 op www.politiekcompendium.nl
  • Verkiezingsprogramma's 1972 bij het DNPP

Noten

  1. ↑ Klik op het lijstnummer om de kandidatenlijst van de betreffende partij te zien.
  2. ↑ a b Naamgeving van de partijen conform de vermelding op het stembiljet.
  3. ↑ Nam alleen deel in kieskring V (Rotterdam) en VII (Leiden).
  4. ↑ a b Nam alleen deel in kieskring VI ('s-Gravenhage).
  5. ↑ Nam alleen deel in kieskring X (Den Helder) en XI (Haarlem).
  6. ↑ Inclusief 1.757 personen opgenomen in het Centraal Persoons Register.
  7. ↑ Inclusief 1.768 personen opgenomen in het Centraal Persoons Register.
  8. ↑ a b c d % van het aantal kiesgerechtigden.
  9. ↑ a b c d % van het aantal uitgebrachte stemmen.
  10. ↑ a b c d % van het aantal geldige stemmen.
Vlag van Nederland
· · Sjabloon bewerken
Algemeen:1848 · 1850 · 1853 · 1866 · 1868 · 1884 · 1886 · 1887 · 1888 · 1891 · 1894 · 1897 · 1901 · 1905 · 1909 · 1913 · 1917 · 1918 · 1922 · 1925 · 1929 · 1933 · 1937 · 1946 · 1948 · 1952 · 1956 · 1959 · 1963 · 1967 · 1971 · 1972 · 1977 · 1981 · 1982 · 1986 · 1989 · 1994 · 1998 · 2002 · 2003 · 2006 · 2010 · 2012 · 2017 · 2021 · 2023
Periodiek:1852 · 1854 · 1856 · 1858 · 1860 · 1862 · 1864 · 1866 · 1869 · 1871 · 1873 · 1875 · 1877 · 1879 · 1881 · 1883
Periodieke verkiezingen werden in de periode 1850-1888 gehouden in een kiesdistrict waar de zittingstermijn van een lid (vier jaar) afliep. Gemiddeld was bij periodieke verkiezingen de helft van de Tweede Kamerleden aftredend. Bij algemene verkiezingen in deze periode, na ontbinding van de Tweede Kamer, werden alle Kamerleden opnieuw gekozen, evenals bij alle verkiezingen vanaf 1888.