Nikola Grulović

NIKOLA GRULOVIĆ
Profesijaobućarski radnik
Član KPJ od1919.
Učešće u ratovimaOktobarska revolucija
Narodnooslobodilačka borba
Odlikovanja
Orden narodnog oslobođenja
Orden narodnog oslobođenja
Orden narodnog oslobođenja
Orden narodnog oslobođenja
Orden bratstva i jedinsta
Orden bratstva i jedinsta
Partizanska spomenica 1941.
Partizanska spomenica 1941.

Nikola Grulović (1888-1959) je bio učesnik ruske revolucije i narodnooslobodilačke borbe Jugoslavije, a nakon rata društveno-politički radnik FNR Jugoslavije, NR Srbije i AP Vojvodine.

Biografija

Grulović je rođen 4. decembra 1888. godine u selu Beška, kod Inđije, u Sremu. Posle završene osnovne škole, izučio je obućarski zanat. Godine 1906. kao obućarski radnik pristupio je sindikalnom pokretu, a od 1910. je član Srpske socijaldemokratske stranke.[1]

Ruska revolucija

Početkom Prvog svetskog rata mobilisan je od starne Austrougarske vojske i poslat na Istočni front. Posle zarobljavanja, stupio je u Jugoslovenski dobrovoljački korpus, ali je kasnije istupio i priključio se boljševicima.

Sudjelovao u Oktobarskoj revoluciji i građanskom ratu u Rusiji od 1917. do 1919 godine, kao komandant Prvog jugoslovenskog revolucionarnog puka, a potom i komesar Jugoslovenskog komunističkog puka.[1]

Početkom 1918. organizovao je manji jugoslovenski odred Crvene garde s kojim je ušao u sastav Prvog komunističkog Jugoslovenskog puka Crvene armije, i u kome je postao politički komesar.

Bio je i član sekreterijata Jugoslovenske komunističke grupe Ruske komunističke partije (boljševika). Sa Maksimom Čankom, Nikolom Kovačevićem i drugim formirao je Jugoslovenski revolucionarni savez u Kijevu.

Povratak u Jugoslaviju

Delegati Prvog kongresa SRPJ(k) ispred zgrade nekadašnjeg hotela Slavija, Beograd 1919. godina.

Krajem 1918. godine u Moskvi je dogovoreno osnivanje ilegalne revolucionarne grupe u Kraljevini SHS. U februaru 1919. stigli su u Novi Sad posljednji iz Jugoslovenske komunističke grupe predsjednik Lazar Vukićević i Nikola Grulović.[2]

Po povratku u Vojvodini, Grulović je 27. februara 1919. sa grupom veterana ruske revolucije održao savetovanje u Novom Sadu na kom je odlučeno da naprave Kongres ilegalne komunističke organizacije na Fruškoj gori.[2] Početkom marta na saboru na brdu Stražilovu osnovan je Jugoslovenski komunistički revolucionarni savez Pelagić, čiji je Grulović bio predsednik.[1]

U aprilu 1919. na čelu grupe Pelagićevaca sudjeluje u Osnivačkom kongresu Socijalističke radničke partije (komunista).

Novembra 1920. godine je bio jedan od poslanika u skupštini Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, izabranih na listi Komunističke partije Jugoslavije u Sremu. Iste godine izabran je u Vukovaru za narodnog zastupnika Ustavotvorne skupštine.[1] Bio je delegat KPJ na Trećem kongresu Komunističke internacionale. Od 1935. godine bio je član Pokrajinskog komiteta KPJ za Srbiju.

Drugi svetski rat

Učesnik je Narodnooslobodilačkog rata od 1941. godine. Za vreme rata vršio razne odgovorne dužnosti, bio član Glavnog štaba NOP odreda Srbije i Vrhovnog štaba NOV i POJ, član Antifašističkog veća narodnog oslobođenja Jugoslavije, član Pokrajinskog komiteta KPJ za Vojvodinu, član Narodnooslobodilačkog odbora za Vojvodinu i predsednik Antifašističke skupštine narodnog oslobođenja Vojvodine.

Period SFRJ

Posle oslobođenja Jugoslavije, 1945. godine, bio je najpre u diplomatskoj službi - delegat Jugoslavije u Savezničkoj kontrolnoj komisiji u Bukureštu, savetnik Jugolovenske ambasade u Moskvi i jugoslovenski poslanik u Helsinkiju. Kasnije je bio predsednik Republičkog veća Skupštine Narodne Republike Srbije. Bio član je Centralnog komiteta Komunističke partije Srbije, Saveznog odbora SSRN Jugoslavije i Saveznog odbora Saveza boraca Jugoslavije.

Umro je 19. februara 1959. godine u Beogradu. Sahranjen je u Aleji narodnih heroja na Novom groblju u Beogradu.

Dela

Grulović je napisao knjigu „Jugosloveni u ratu i Oktobarskoj revoluciji“, koja je izašla 1962. godine, tri godine posle njegove smrti.

Odlikovanja

Nosilac je Partizanske spomenice 1941. godine i drugih jugoslovenskih odlikovanja, među kojima su Orden narodnog oslobođenja i Orden bratstva i jedinstva.

Literatura

Partizanska spomenica 1941.
Portal NOB
Segment isključivo posvećen Narodnooslobodilačkoj borbi.
  • Mala enciklopedija prosveta (knjiga prva). Beograd 1959. godina
  • Vojna enciklopedija (knjiga treća). Beograd 1972. godina.

Izvori

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Fedora Bikar, Uloga Ervina Szabóa u radničkom pokretu Mađara i nemađarskih naroda Ugarske od 1900. do 1918
  2. ↑ 2,0 2,1 Ivan Očak, Povratnici iz Sovjetske Rusije u borbi za stvaranje ilegalnih komunističkih organizacija uoči Prvog kongresa SRPJ(k)[mrtav link]

Vidi još