Bitolj

Bitola Битола
Pogled na Širok sokak

Grb
Osnovni podaci
Država	Severna Makedonija
Opština	Bitola
Stanovništvo
Stanovništvo (2002)	71.808 (grad) 105.654 (utjecajna zona)
Geografija
Koordinate	41°00′56″N 21°12′02″E / 41.0155°N 21.2005°E / 41.0155; 21.2005
Nadmorska visina	576 m
Bitola Bitola (Severne Makedonije)
Ostali podaci
Poštanski kod	7000
Pozivni broj	047
Registarska oznaka	BT

Koordinate: 41° 00′ 56" SGŠ, 21° 12′ 02" IGD

Bitola (makedonski: Битола, srpskohrvatski: Bitolj, grčki: Μπίτολα [Bítola] ili Μοναστήρι [Monastíri] — „Manastir”, osmanski turski: مناستر, turski: Manastır, albanski: Manastiri) je grad i sjedište istoimene općine u Severnoj Makedoniji koji se nalazi u jugozapadnom delu Severne Makedonije ispod planine Baba (vrh Pelister 2601 m) na reci Dragoru, u centru najprostranije makedonske kotline Pelagonije, na 15 km severno od grčke granice i na nadmorskoj visini od 576 m. Sa 86,176 stanovnika (1994) on je po broju stanovnika drugi grad u Severnoj Makedoniji.

Smatra se jednim od najlepših gradova na Balkanu sa najlepše uređenim korzoom, parkovima i grada uopšte. Bitolj je drugi grad diplomatije u Severnoj Makedoniji. Bitolj je službeno dobio svoj novi grb 21. marta 2006.

Istorija

Glavna promenada (korzo) - ul. Maršala Tita

Grad se nalazi na rimskom putu Via Egnatia, gde je i antički grad Heraclea Lyncestis.

Za vreme Turaka, grad je imao puno konzula svih značajnih zemalja, pa se Bitolj smatrao kao konzularni grad. 26.jula 1903 na ulazu u grad bio je pogubljen ruski konzul Aleksandr Arkadjevič Rostkovski, borac za prava pravoslavne raje, koju su Turci zatirali. Ne mestu pogibije danas stoji veliki ruski krst.

U Bitolju je oficirsku školu završio Kemal Ataturk. Neke njegove stvari se danas čuvaju u bitoljskom Narodnom muzeju.

Tokom prvog balkanskog rata u okolini grada je vođena Bitoljska bitka u kojoj je srpska vojska potukla otomansku armiju, čime je okončala proterivanje Turaka sa svojih prostora. Grad je stradao tokom prvog svetskog rata zbog blizine solunskog fronta, a bio je prvi grad koji je srpska vojska oslobodila posle albanske golgote.

Bitolj je imao i bogatu naseobinu Jevreja (sefarda), koji su izbegli iz Španije tokom crkvene inkvizacije kraljice Izabele Kastiljske.

Ti su se Jevreji doselili većinom na Balkan u gradove većeg značenja i jake trgovine, među ostalom i u Bitolj. Tu su potpomogli razvoju grada dobrim trgovačkim vezama. 11. marta 1943. je celokupna jevrejska populacija Bitolja (njih 3011) deportovano u koncentracioni logor Treblinku u Poljskoj.

Stanovništvo

Sa 80.550 stanovnika on je drugi grad u Makedoniji po broju stanovnika, a treći po površini, nacionalni sastav stanovnika je;

Makedonci - (88,58%)
Romi - (3,46%)
Albanci - (3,17%)
Turci - (2,10%)
Vlasi - (1,34%)
Srbi - (0,66%)
Bošnjaci - 20 (0,02%)
ostali - (0,67%)

Ime grada

Helenski naziv grada je Monastir (grčki: Μοναστήρι [Monastíri]), što su usvojili i Albanci i Turci, tako da je tokom otomanske vlasti to bio zvanični naziv grada. slavenski naziv grada Bitola potiče od reči Obitel koja je u srednjem veku korišćena za zajednicu monaha odnosno manastir. Sa dolaskom Srba 1913.godine(vidi:Bitoljska bitka) u Bitolj grad je dobio svoje sadašnje ime (Bitola, posle jotovanja kojeg nema u makedonskom jeziku, Bitola>Bitolja>Bitolj).

Širok Sokak

Širok Sokak (poznat i kao „bitolskoto korzo“) je najfrekventnija ulica u Bitolju. Zvanično ime je ulica „Maršal Tito“, a poznata je i kao „bitolskoto korzo“. U početku bila je namenjena za automobile, međutim danas je isključivo pešačka ulica i istinsko srce grada. Na Širok Sokaku se nalaze sve najveće prodavnice u gradu. Na Širok Sokaku se susreću najstarija arhitektonska dela i građevine na Balkanu, koje grad krase još od turskog doba.

U Bitolju ima svoje konzulate dvanaest država

Religija

Bitolj je episkopski grad i sedište je Prespansko- pelagonijske eparhije. U Drugom svetskom ratu ova eparhija Srpske pravoslavne crkve je dobila ime Ohridsko-bitoljska. Nakon jednostranog proglašenja autokefalnosti Makedonske pravoslavne crkve 1967., dobila je sadašnje ime Prespansko-pelagonijska eparhija koje je ostalo i posle priznavanja Srpske pravoslavne crkve 2002., i obuhvata regione gradova: Bitolj, Resen, Prilep, Kruševo i Demir Hisar. Prvi mitropolit Eparhije (1958-1979) bio je blaženopreminuli Kliment. Drugi mitropolit i sadašnji administrator Eparhije, nadležan kao arhijerej od 1981. je Gospodin Petar. U Prespansko-pelagonijskoj eparhiji ima oko 500 crkava i manastira. U poslednjih deset godina u Eparhiji je izgrađeno ili se gradi oko 40 crkava i 140 crkvenih objekata. Eparhija ima dva crkvena muzeja - u Sabornom hramu „Sv. Velikomačenik Dimitrij” u Bitolju i u hramu „Sv. Jovan” u Kruševu, kao i stalna izložba ikona i biblioteka u zgradi Mitropolije. Mitropolija je izgrađena izmedžu 1901. i 1902. i jedan je od najlepših primera neobarokne arhitekture. Pored dominantne Makedonske pravoslavne crkve, u Bitolju postoje i druge veće verske zajednice kao što su Islamska verska zajednica, Rimo-katolička crkva i druge.

Turističke i kulturne atrakcije

Heraclea Lyncestis

Heraclea Lyncestis je antički grad iz rimskog perioda, koji se nalazi u blizini samog grada, u podnožju planine Baba, i datira sa sredine 4. vijek pne.. Osnovao ga je makedonski kralj Filip II Makedonski. Grad je bio razvijeni vojno- strateški centar na severozapadnoj granici tadašnje makedonske oblasti Linkesida (današnje Bitolsko Pole).

Grad je građen, dograđivan, rušen i ponovo građen i nadgrađivan i još od njegovog prvog naseljavanja u kasnom bronzanom dobu, potom helenističkom dobu, pa onda rimskom, pa sve do ranobizantskog doba imao je status grada sa visokim stepenom civilizacije.

U periodu 2. vijek pne. kada Makedonija postaje rimska provincija, Herakleja postaje značajan ekonomsko-politički centar (Septina Aurelia Heraclea) sa svojim stalnim rimskim namesnikom i rimskom vojskom, što svedoči o Bitoli kao centru večne moći, civilizacije, kulture i lepote koja je tu i danas.

Svake godine od 29. jula do 2. avgusta u Bitoli se održava kulturni festival Ilindanski dani u znak sećanja na Ilindanski ustanak.

Obrazovanje

U Bitolju postoji više osnovnih i srednjih škola. Većina njih se nalazi u gradu, ali ima i onih koje su po okolnim selima. Bitolj isto tako ima i nekoliko fakulteta pod nadzorom univerziteta Sv. Kliment Ohridski.

Osnovne škole u gradu: