WWS-3 Delfin
 | |||
| Dane podstawowe | |||
| Państwo |
| ||
|---|---|---|---|
| Producent | |||
| Konstruktor | |||
| Typ | szybowiec | ||
| Konstrukcja | drewniana | ||
| Załoga | 1 | ||
| Historia | |||
| Data oblotu | 1937 | ||
| Wycofanie ze służby | 1963 | ||
| Liczba egz. | 70 | ||
| Dane techniczne | |||
| Wymiary | |||
| Rozpiętość | 16 m | ||
| Wydłużenie | 12,7 | ||
| Długość | 6,97 m | ||
| Wysokość | 1,7 m | ||
| Powierzchnia nośna | 20,15 m² | ||
| Profil skrzydła | G-549 | ||
| Masa | |||
| Własna | 125 kg | ||
| Użyteczna | 87 kg | ||
| Startowa | 232 kg | ||
| Osiągi | |||
| Prędkość minimalna | 39 km/h | ||
| Prędkość ekonomiczna | 45 km/h | ||
| Prędkość optymalna | 52 km/h | ||
| Prędkość min. opadania | 0,61 m/s przy 45 km/h | ||
| Doskonałość maks. | 21,4 (przy 52 km/h) | ||
| Dane operacyjne | |||
| Liczba miejsc | |||
| 1 | |||
| Użytkownicy | |||
| Polska, Dania, III Rzesza, ZSRS | |||
| |||
WWS-3 Delfin – polski szybowiec treningowy skonstruowany w dwudziestoleciu międzywojennym.
Historia
Inżynier Wacław Czerwiński opracował dla Wojskowych Warsztatów Szybowcowych szybowiec treningowy oznaczony jako WWS-3 Delfin. Nowy szybowiec został zaprojektowany jako następca powszechnie używanego Komara. Model szybowca poddano badaniom w tunelu aerodynamicznym Instytutu Aerodynamicznego Politechniki Lwowskiej i przystąpiono do budowy prototypu[1].
Został oblatany latem 1937 roku na lotnisku Rakowice, najpierw ze startu z lin gumowych, następnie na holu za samochodem. Po początkowych lotach szybowiec został przekazany w 1938 roku na szczegółowe badania w Instytucie Techniki Lotnictwa w Warszawie. Podczas badań wypróbowano dwa rodzaje usterzenia poziomego – ze statecznikiem i płytowe. W wyniku testów do egzemplarzy seryjnych wybrano usterzenie płytowe[2].
Testy wykazały również, że nowy szybowiec przewyższa osiągami Komara, dając możliwość uprawniania lotów wyczynowych. Bardzo sztywna konstrukcja skrzydła umożliwiła wykonywanie szybkich przelotów bez zwiększenia prędkości opadania[3]. Produkcja seryjna ruszyła w 1938 roku, była realizowana w WWS Kraków i w Lwowskich Warsztatach Lotniczych. Wyprodukowano ok. 70 egzemplarzy Delfina (ok. 40 w WWS i ok. 30 w LWL), które trafiły do szkół szybowcowych, m.in. w Bezmiechowej, Ustjanowej oraz w aeroklubach. Służyły do szkolenia w lotach wyczynowych (czasowych, wysokościowych i przelotach) oraz do szkolenia w locie na holu[4]. Pięć egzemplarzy i prawo do licencyjnej produkcji zakupiła Jugosławia, brak jest informacji o liczbie wyprodukowanych tam egzemplarzy[5]. Licencja została zakupiona również przez Rumunię, gdzie wyprodukowano 5 egzemplarzy[6].
Po wybuchu II wojny światowej 4 egzemplarze zostały przejęte przez ZSRS, gdzie były używane do lotów wyczynowych. III Rzesza przejęła kilka egzemplarzy Delfinów, z których jeden trafił do Danii, gdzie był używany do szkolenia. 4 sierpnia 1963 roku uległ uszkodzeniu w Rønne[7]. W 2012 roku podjęto, wspólnie z Zakładem Szybowcowym w Jeżowie, jego rekonstrukcję[8]. Odbudowany egzemplarz jest eksponowany w zbiorach Dansk Svæveflyvehistorisk Klub ze znakami rejestracyjnymi OY-DYX[9].
Konstrukcja
Jednomiejscowy szybowiec treningowy w układzie wolnonośnego grzbietopłata o konstrukcji drewnianej.
Kadłub o konstrukcji półskorupowej i przekroju owalnym. Wyposażony w zaczep do startu z lin gumowych i na holu. Kabina pilota zakryta, osłonięta stałym wiatrochronem i odejmowaną osłoną[4]. Fotel pilota regulowany, przystosowany do spadochronu plecowego. Tablica przyrządów wyposażona w wysokościomierz, wariometr, zakrętomierz, prędkościomierz i zegar czasowy lub busolę[10].
Płat o obrysie prostokątno-trapezowym i kształcie spłaszczonego M, dwudzielny, jednodźwigarowy z dźwigarkiem pomocniczym. Kryty do dźwigarów sklejką, dalej płótnem. Wyposażony w lotki kryte płótnem. Wykonany jako całość ze statecznikiem pionowym. Napęd lotek linkowy[5].
Usterzenie klasyczne, krzyżowe. Statecznik pionowy kryty sklejką, do niego było zamontowane poziome, dwudzielne usterzenie płytowe. Napęd sterów linkowy[4].
Podwozie jednotorowe złożone z jesionowej podkadłubowej płozy amortyzowanej dętką i drewnianej płozy ogonowej[4].
Malowanie
Powierzchnie drewniane były malowane na kolor wiśniowy, pokrycie płócienne cellonowane. Znaki rejestracyjne na kadłubie białe, na skrzydłach czarne. Na sterze kierunku szybowców w WWS znajdował się napis "WWS-3", a szybowców budowanych w LWL logo zakładów i napis "Delfin"[11].
Przypisy
- ↑ Glass 1976 ↓, s. 395.
- ↑ Cynk 1971 ↓, s. 728.
- ↑ Skrzydlata Polska 1937 ↓, s. 194.
- ↑ a b c d Glass 1976 ↓, s. 397.
- ↑ a b Cynk 1971 ↓, s. 729.
- ↑ Glass 2017 ↓, s. 59.
- ↑ OY-DYX. oy-reg.dk. [dostęp 2019-10-24]. (ang.).
- ↑ Odbudowa WWS-3 Delfin w Danii. samolotypolskie.blogspot.com. [dostęp 2019-10-24]. (pol.).
- ↑ Photo Library WWS 3 Delfin. abpic.co.uk. [dostęp 2019-10-24]. (ang.).
- ↑ Glass 2017 ↓, s. 59-60.
- ↑ Glass 2017 ↓, s. 60.
Bibliografia
- Jerzy B. Cynk: Polish aircraft 1893-1939. London: Putman & Company, 1971. ISBN 0-370-00085-4. OCLC 831346721.
- Andrzej Glass: Polskie konstrukcje lotnicze 1893-1939. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1976. OCLC 830596725.
- Andrzej Glass: Szybowce wyczynowe Czerwińskiego. Bielsko-Biała: Wydawnictwo SCG, 2017. ISBN 978-83-932826-9-2. OCLC 1036609665.
- Szybownictwo L.O.P.P.. „Skrzydlata Polska”. 8/1937, sierpień 1937. Warszawa: Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783.
- p
- d
- e
Polskie szybowce i motoszybowce do 1939 roku
| Warsztaty Szybowcowe ZASPL – Lwów | |
|---|---|
| Centrum Wyszkolenia Oficerów Lotnictwa – Dęblin | |
| Wojskowe Warsztaty Szybowcowe – Kraków |
|
| Lwowskie Warsztaty Lotnicze |
|
| Warsztaty Szybowcowe w Warszawie |
|
| Harcerskie Warsztaty Szybowcowe | |
| Konstrukcje amatorskie |
|
