Teatr im. Stefana Żeromskiego w Kielcach

Teatr im. Stefana Żeromskiego w Kielcach

Siedziba Teatru im. Stefana Żeromskiego
Kierownictwo artystyczne	Michał Kotański
Data powstania	1946
Państwo	Polska
Lokalizacja	ul. Sienkiewicza 32 PL-25-507 Kielce
Położenie na mapie Kielc Teatr im. Stefana Żeromskiego w Kielcach
Położenie na mapie Polski Teatr im. Stefana Żeromskiego w Kielcach
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego Teatr im. Stefana Żeromskiego w Kielcach
50°52′16″N 20°37′44″E/50,871003 20,628803
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Teatr im. Stefana Żeromskiego w Kielcach – teatr, który znajduje się w jednej z zabytkowych kamienic przy ulicy Sienkiewicza. Obecna nazwa funkcjonuje od 1946 roku^[1].

Teatr im. Stefana Żeromskiego w Kielcach jest jedną z najstarszych scen w Polsce. Budowa gmachu przy głównej ulicy Kielc, Sienkiewicza 32, a ówczesnej Pocztowej, ruszyła w 1877 roku.

Odbywa się tu kilka premier rocznie. Poza swoim repertuarem teatr prezentuje także spektakle zapraszanych zespołów. Każdy sezon kończy się plebiscytem o „Dziką Różę”, podczas którego publiczność nagradza najlepszych aktorów i najpopularniejsze przedstawienia^[2].

Od 2021 roku trwa generalny remont siedziby Teatru, który planowo ma zakończyć się w 2023 roku. Na ten czas spektakle są przedstawiane w Wojewódzkim Domu Kultury^[3][4].

Historia

Wokół powstania sceny krąży romantyczna legenda – bogaty przemysłowiec, browarnik i filantrop, Ludwik Stumpf zakochał się w warszawskiej aktorce. Postanowił zbudować teatr, by mieć ukochaną bliżej siebie. Nieznane są ani dalsze losy tej miłości, ani tożsamość aktorki. Pozostał Teatr Ludwika, nazwany tak na cześć pomysłodawcy i głównego fundatora. Zbudowany według projektu Franciszka Ksawerego Kowalskiego, wówczas jednego z najlepszych architektów w kraju. Kamienica mieściła scenę teatralną wraz z restauracją, hotelem i lokalami prywatnymi.

Inauguracyjne przedstawienie odbyło się 6 stycznia 1879 roku. Była to opera komiczna pt.„Dzwony kornewilskie” Roberta Planquett’a w wykonaniu Towarzystwa Dramatycznego Józefa Teksla. Pierwszą premierę oglądało podobno około 800 osób. Na cześć głównego fundatora scenę nazwano Teatrem Ludwika. Najczęściej wystawiano w nim sztuki lekkie – farsy, wodewile i operetki.  W Teatrze bywały i występowały prawdziwe znakomitości, m.in.: Karol Adwentowicz,  Stefan Żeromski, Wincenty Rapacki, Gabriela Zapolska, Henryk Sienkiewicz, Maria Przybyłko-Potocka, Wanda Siemaszkowa, Kazimierz Junosza-Stępowski, Stanisław Przybyszewski, Stefan Jaracz, Juliusz Osterwa, Ludwik Solski czy Aleksander Zelwerowicz.^[5]

Ważny okres przypadł na dyrekcję Hugona Morycińskiego. W 1946 nadano Teatrowi patrona, którego imię nosi do dziś. W 1949 roku instytucja została upaństwowiona. Państwowy Teatr im. Stefana Żeromskiego miał filię w Radomiu (1946-1976). Dyrektorowi Morycińskiemu jako pierwszemu udało się na dłużej utrzymać w Kielcach stały zespół aktorski. Repertuar stał się bardziej eklektyczny. Teatr zdobył pierwsze nagrody na festiwalach – wyróżnienie na Festiwalu Szekspirowskim za „Sen nocy letniej” Williama Szekspira (1947) oraz za „Burzę” Aleksandra Ostrowskiego na Festiwalu Sztuk Radzieckich (1949). Wielkim wydarzeniem artystycznym była też premiera opery „Krakowiacy i górale” Wojciecha Bogusławskiego wyreżyserowana przez Hannę Małkowską pod kierownictwem Leona Schillera.

W latach 1952 - 1958 powierzono kierownictwo Tadeuszowi Byrskiemu i jego żonie Irenie (reżyserka, aktorka i pedagog). Okres tej dyrekcji bywa nazywany „złotymi czasami” kieleckiej sceny. Celem Byrskich było tworzenie przedstawień ambitnych i odważnych, wolnych od nacisków partyjnych, śmiało i bezkompromisowo komentujących ówczesną rzeczywistość, zadających ważne pytania o rolę człowieka w społeczeństwie i jego odpowiedzialność za innych. Byrski objął dyrekcję w okresie panowania w sztuce realizmu socjalistycznego. W związku z tym w repertuarze znalazły się utwory typowe dla tego czasu, narzucone przez obowiązującą politykę kulturalną. Na fali odwilży przygotowali spektakle, które przeszły do historii teatru polskiego. W 1955 roku przypomnieli długo nieobecny na polskich scenach utwór Stefana Żeromskiego „Uciekła mi przepióreczka”. W tym samym roku, w listopadzie wystawili fragmenty „Dziadów”. Prapremiera polska „Pluskwy” Włodzimierza Majakowskiego w reżyserii Byrskiej stała się komentowanym w Polsce manifestem teatru niezależnego od polityki. Także „Komentarz do podróży Cooka” Jeana Giraudoux była nowością w polskim repertuarze. Kolejnym osiągnięciem stała się prapremiera „Kaliguli” Alberta Camusa (1957) ukazująca analizę i efekty totalitaryzmu. Za dyrekcji Byrskich, w Kielcach występowało wielu wybitnych aktorów, m.in.: Anna Ciepielewska i Stanisław Niwiński. Byrscy zrealizowali marzenie o własnej szkole aktorskiej - 1 października 1955 roku rozpoczęła działalność pierwsza w Polsce trzyletnia szkoła średnia kształcąca aktorów – Studium Teatralne. Zasługą Byrskich było także tworzenie wokół teatru środowiska ludzi zainteresowanych kulturą.

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona teatru