Romuald Balawelder
 Romuald Balawelder - portret z 1914 roku | |||
| Data i miejsce urodzenia | 7 lutego 1893 | ||
|---|---|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 24 maja 1975 | ||
| Zawód, zajęcie | pedagog, publicysta, geograf, dyrektor gimnazjum | ||
| Alma Mater | Uniwersytet Lwowski | ||
| Odznaczenia | |||
  | |||
| |||
Romuald Balawelder, pseud. Romuald Niewiadomski[1] (ur. 7 lutego 1893 we Lwowie[2], zm. 24 maja 1975 w Legionowie) – polski filozof, literat, pedagog, geograf i podróżnik, autor oryginalnego systemu filozoficznego. Współzałożyciel Gimnazjum w Tomaszowie Lubelskim[3] oraz gimnazjum w Legionowie[4].
Życiorys
Nauka
Romuald Balawelder urodził się 7 lutego 1893 roku we Lwowie jako syn Walentego Balawaldera[5], urzędnika magistratu we Lwowie [6] oraz Stefanii z Niewiadomskich.
W roku 1911 ukończył Gimnazjum we Lwowie[7]. W roku 1911 rozpoczął studia polonistyczne i filozoficzne na Uniwersytecie we Lwowie[8].
Studia przerwał mu wybuch I wojny światowej oraz służba wojskowa w Legionach Polskich Józefa Piłsudskiego[8]. W 1915 roku, w Wiedniu został zwolniony z wojska na skutek odniesionych ran oraz przebytej choroby[9]. Za służbę w Legionach został odznaczony pamiątkowym Krzyżem Legionów[10].
Studia kontynuował na Uniwersytecie Wiedeńskim na kierunku geografia, z powodu braku kierunku polonistycznego[8]. Ukończył je w 1916 roku.
Praca pedagogiczna
W Wiedniu podjął pracę w zawodzie nauczyciela oraz został egzaminatorem komisji nostryfikacyjnej dla Polaków emigrantów, którzy ukończyli studia zagraniczne[10]. W 1916 roku napisał rozprawę doktorską: Konfederacja Spytka z Melsztyna[11].
W 1917 roku został oddelegowany przez Związek Nauczycieli Szkół Średnich i Wyższych we Lwowie do objęcia stanowiska dyrektora Gimnazjum w Tomaszowie Lubelskim, które piastował w pierwszym roku funkcjonowania szkoły 1917/1918[12].
Po wyjeździe z Tomaszowa w 1918 roku rozpoczął pracę w gimnazjum w Siedlcach[11]. W 1919 roku rozpoczął pracę w Gimnazjum im. M. Reja w Warszawie, gdzie pracował do 1937 roku jako nauczyciel geografii oraz wychowawca[3][13]. Był organizatorem oraz opiekunem gimnazjalnego Koła Geograficznego[3].
Po wybuchu wojny polsko-bolszewickiej, latem 1920 roku zgłosił się na ochotnika do wojska[14].
Podróże
Po wojnie, zaczęto rozważać przeprowadzenie zorganizowanej polskiej akcji osadniczej do portugalskiej Angoli, w Afryce Zachodniej. Po utworzeniu pierwszych polskich placówek dyplomatycznych w Afryce polskimi kwestiami oświatowymi na tych terenach zajmowała się delegatura Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego[15]. Ministerstwo zaproponowało Balawelderowi objęcie stanowiska kierowniczego w resorcie oświaty w prowincji Angoli, co zaowocowało próbą zorganizowania przez niego grupy kolonistów-współpracowników[10].
W latach 1920–1935 Balawelder podróżował po Europie. W latach 1924 oraz 1929 odbył podróże do Afryki Północnej[10]. W tym okresie pracował także w Zarządzie Głównym Związku Nauczycielstwa Polskiego[10]. Za całokształt tej działalności odznaczono go Krzyżem Orderu Polonia Restituta[16][10].
Praca w Legionowie
W 1941 roku przeprowadził się do Legionowa. Tam, po uzyskaniu zgody warszawskiego kuratorium w 1945 roku współzałożył gimnazjum[4], obecnie Liceum im. Marii Konopnickiej w Legionowie[16]. Przewlekła choroba serca uniemożliwiła mu dalsza pracą pedagogiczną, pod koniec 1947 roku podał się do dymisji[10].
W latach 1940–1973 stworzył 19 brulionów o nazwie: "Szkice filozoficzno-naukowe”. Dzieło to Balawelder pozostawił w rękopisie, zrażony odmową opublikowania jednego z wcześniejszych utworów. Szkice stanowią oryginalne studium interdyscyplinarne o charakterze systemu filozoficznego, syntezę kosmologii i antropologii filozoficznej w duchu uniwersalizmu[17].
Zmarł 24 maja 1975 roku w Legionowie i tam został pochowany[16].
Odznaczenia
Publikacje
Wybrane publikacje Romualda Balaweldera, w kolejności powstania[19]:
- Piękna zabawa czyli teatr świata. Z pamiętnika przybłędy na świecie, Warszawa 1919 (traktat filozoficzny)
- Walerian Łukasiński, Warszawa 1925
- Tajemnice Mahrebu, Wrażenia z podróży do Algierii, Warszawa 1928
- Tajemnice Mahrebu, Wrażenia z podróży do Północnej Afryki, Warszawa 1931
- Dusza Północy. Z podróży "Polonią" na fjordy Norwegii i Nordkap, Warszawa 1932
- Żołnierz nieznany, Warszawa 1933 (o Józefie Piłsudskim)
- W stolicy Norwegii, 1934
- Zwariowana rzeczywistość, Warszawa 1934
- Wielka Brytania oblana jest morzem, Warszawa 1938
- Polska ma dostęp do morza. Wisłą do Bałtyku, Warszawa 1939
- Szkice filozoficzno-naukowe (maszynopis)
Przypisy
- ↑ Jankowski (red.) 1994 ↓, s. 22.
- ↑ StanisławS. Łoza StanisławS. (red.), Czy wiesz kto to jest?, Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe : na zam. Zrzeszenia Księgarstwa, 1983, s. 20 .
- ↑ a b c Konarski (red) 1993 ↓, s. 208.
- ↑ a b Głuchowski 2014 ↓, s. 123.
- ↑ Głuchowski 2014 ↓, s. 121.
- ↑ Namiestnictwo Galicji we Lwowie 1888 ↓, s. 265.
- ↑ Głuchowski 2016 ↓, s. 284.
- ↑ a b c Konarski (red) 1993 ↓, s. 207.
- ↑ Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku 2007 ↓.
- ↑ a b c d e f g h i Głuchowski 2016 ↓, s. 285.
- ↑ a b Głuchowski 2014 ↓, s. 122.
- ↑ Czyż 2017 ↓, s. 116.
- ↑ Zagórski (red) 1924 ↓, s. 134.
- ↑ Konarski (red) 1993 ↓, s. 29.
- ↑ Wróbel 2012 ↓, s. 22.
- ↑ a b c d Konarski (red) 1993 ↓, s. 209.
- ↑ Głuchowski 2016 ↓, s. 286.
- ↑ Mościcki i Składkowski 1937 ↓, s. 3.
- ↑ Wilgat (red) 1986 ↓, s. 437-438.
Bibliografia
- Robert Czyż. Dyrektorzy i profesorowie Państwowego Gimnazjum Koedukacyjnego im. Bartosza Głowackiego w Tomaszowie Lubelskim w okresie międzywojennym, na podstawie wspomnień i materiałów źródłowych – część 1. „Rocznik Tomaszowski”. 6, s. 111–132, 2017. Tomaszowskie Towarzystwo Regionalne im. doktora Janusza Petera w Tomaszowie Lubelskim. ISSN 0209-0414.
- Gerard Głuchowski. Romuald Balawelder (1893–1975). „Rocznik Legionowski”. 7, s. 121-123, 2014. Legionowo.
- Gerard Głuchowski, Romuald Balawelder – filozof, poeta, "Rocznik Legionowski", X, 2017, s. 277-287
- Gerard Głuchowski, Philosophia perennis Romualda Balaweldera, współzałożyciela liceum w Legionowie, "Rocznik Legionowski", XI, 2018, s. 42-55
- Gerard Głuchowski. Philosophia perennis Romualda Balaweldera. „Galicja. Studia i materiały”. 2, s. 284-295, 2016. ISSN 2450-5854.
- Edmund Jankowski (red): Słownik Pseudonimów Pisarzy Polskich. Wrocław, Warszawa, Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1994. ISBN 83-04-04110-3.
- Stanisław Konarski (red): Szkoła im. Mikołaja Reja w Warszawie. Warszawa: Koło Wychowanków Gimnazjum i Liceum im. M. Reja, 1993, s. 207-209.
- Ignacy Mościcki, Sławoj Składkowski. Zarządzenie 128 z 23 kwietnia 1937. „Monitor Polski”. 93, 1937. Warszawa.
- Janina Wilgat (red): Bibliografia Polska 1901-39. Wrocław, Warszawa, Kraków, Lódź: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1986, s. 437-438. ISBN 83-04-01899-3.
- Janusz Wróbel. Polskie Dominum w Afryce?. „Biuletyn IPN: pamięc.pl”. 7, s. 19-24, 2012. Instytut Pamięci Narodowej. ISSN 0209-0414.
- Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku: Wykaz Legionistów Polskich 1914-1918. 2007-07-14. [dostęp 2019-05-19].
- Namiestnictwo Galicji we Lwowie: Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskim. Lwów: C. K. Namiestnictwo, 1888.
- Zygmunt Zagórski (red): Spis Nauczycieli. Lwów, Warszawa: Książnica Polska, 1924.
Kontrola autorytatywna (osoba):
