Polski Związek Katolicko-Społeczny

Polski Związek Katolicko-Społeczny (PZKS) – stowarzyszenie powstałe w 1981, od 2004 organizacja pożytku publicznego.

Zrzesza ok. 12 000 członków, działających w oddziałach w 13 województwach. Siedzibą jest m.st. Warszawa. Władze naczelne stanowi Zarząd Krajowy z prezesem, posiadający 5-osobowe Prezydium. Pierwszym prezesem był Janusz Zabłocki z Warszawy. Od 2017 prezesem PZKS jest Zbigniew Toczek z Gdańska.

PZKS założony został w 1981 wskutek odwilży spowodowanej powstaniem „NSZZ Solidarność”. Był pierwszym ogólnopolskim stowarzyszeniem katolików zarejestrowanym w ówczesnym okresie. W latach 1981–1991 miał w Sejmie 5-osobowe (w niektórych okresach 4-osobowe) Koło Poselskie PZKS, powołane przez kilku jego założycieli, którzy byli bezpartyjnymi posłami. Koło PZKS zastąpiło w Sejmie PRL funkcjonujące w latach 1957–1981 koło „Znak”. Posłowie PZKS nie głosowali za usankcjonowaniem stanu wojennego wprowadzonego w grudniu 1981.

W następnych latach po odsunięciu od władzy Janusza Zabłockiego władzę przejęli powiązani z aparatem bezpieczeństwa ludzie o poglądach narodowych skupieni wokół Jana Matłachowskiego^[1].

PZKS był inicjatorem pierwszego poselskiego projektu ustawy o prawnej ochronie dziecka poczętego. Ugrupowanie broniło podstawowych praw człowieka i wielokrotnie włączało do prac Sejmu elementy humanizmu chrześcijańskiego. Koło Poselskie PZKS było pierwszą bezpartyjną strukturą sejmową zaproszoną do złożenia oficjalnej wizyty w Parlamencie Europejskim w Strasburgu. W swych działaniach współpracował z lokalnymi oddziałami KIK-u, ze środowiskiem „Więzi” i „Tygodnika Powszechnego”. W lutym 1989 wprowadził uroczyście obraz Matki Bożej Jasnogórskiej do gmachu Sejmu.

W 1991 działacze PZKS wspólnie z działaczami (m.in. posłami) Stowarzyszenia „Pax” powołali partię Polskie Forum Chrześcijańsko-Demokratyczne (od 1993 działające pod nazwą Stronnictwo Demokracji Polskiej), istniała ona do 1999.

Przedstawiciele PZKS utrzymywali kontakty z zagranicznymi środowiskami chrześcijańskimi. Organizacja rokrocznie organizuje wyjazdy dla dzieci i młodzieży na kolonie oraz obozy do krajów zachodnich. Ponadto jest promotorem i inicjatorem działań o charakterze formacyjno-oświatowym i wychowawczym, akcji charytatywnych, szkoleń, sympozjów, konferencji; wspiera akcje mające na celu zwalczanie uzależnień od narkotyków i alkoholu, współpracuje z Kościołem katolickim oraz z innymi Kościołami i wyznaniami, utrzymuje kontakty z zagranicznymi ruchami i organizacjami pozarządowymi.

Od 2007 organizuje wyjazdy młodzieży z całej Polski (m.in. z Rzeszowa, Lublina, Krakowa, Opola, Gdańska i Warszawy) do zamku w Hambach an der Weinstraße k. Karlsruhe, w ramach spotkań między przedstawicielami Francji, Niemiec i Polski. Ze strony niemieckiej głównym koordynatorem jest prof. R. D. Ruppert, adwokat z Karlsruhe.

Prezesi

• 1981–1984: Janusz Zabłocki
• 1984–1985: Andrzej Horodecki
• 1985–1986: Zbigniew Zieliński
• 1986–1987: Andrzej Deskur
• 1987–2008: Wiesław Gwiżdż
• 2008–2017: Ryszard Gajewski
• od 2017: Zbigniew Toczek

Posłowie

Posłowie na Sejm PRL X kadencji / Sejm RP (1989–1991)

• Stefania Czupała-Hołoga
• Ryszard Gajewski
• Wojciech Polak (Stronnictwo Chrześcijańskiej Demokracji) – w 1991 zasiadł w Parlamentarnym Klubie Chrześcijańsko-Ludowym
• Józef Starczynowski
• Marian Szatybełko

Posłowie na Sejm PRL IX kadencji (1985–1989)

• Wiesław Gwiżdż
• Zygmunt Kostarczyk
• Tadeusz Myślik
• Marian Szatybełko
• Zbigniew Zieliński

Posłowie na Sejm PRL VIII kadencji (1981–1985)

• Wacław Auleytner
• Rudolf Buchała
• Jerzy Ozdowski – do 1982, został posłem niezrzeszonym
• Janusz Zabłocki
• Zbigniew Zieliński

Wszyscy posłowie PZKS na Sejm VIII kadencji zostali wybrani jako kandydaci „Znaku”.

Przypisy

Zobacz też

 Zobacz też kategorię: Działacze Polskiego Związku Katolicko-Społecznego.

Bibliografia

• J. Zabłocki, Odwagę łączyć z rozwagą – Polski Związek Katolicko-Społeczny w latach 1980–1983, OSPiS, Lublin 2001.
• A. Tasak, Katolicy w świecie polityki w Polsce w latach 80. Strategia Polskiego Związku Katolicko-Społecznego, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Politologica”, 9, 2013, s. 73–87.
• A. Tasak, Miejsce i rola Polskiego Związku Katolicko-Społecznego w rzeczywistości społeczno-politycznej lat osiemdziesiątych w Polsce – problem opozycyjności koncesjonowanej, „Polityka i Społeczeństwo”, 2016, nr 1 (14), s. 123–141.
• M. Łętowski, PZKS 1981–1984 w: katolicki tygodnik społeczny „Ład” numer 13 i następne z 1988.
• M. Łętowski, Ostatnia dekada PRL. Zapiski dziennikarza z lat 1982–1991, Wydawnictwo Academicon, Lublin 2016.

Linki zewnętrzne

• Archiwalna oficjalna PZKS. pzks.org.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-08-29)].
• PZKS na stronie rejestr.io