Nagroda Pritzkera
Nagroda Pritzkera (ang. Pritzker Architecture Prize) – amerykańska nagroda architektoniczna przyznawana corocznie architektom, którzy mieli znaczący wkład w rozwój środowiska człowieka. Nagroda honoruje żyjącego architekta, który poprzez swoją sztukę, talent, wizjonerstwo oraz konsekwentne i znaczące zaangażowanie, wzbogaca otoczenie człowieka i jego środowisko budowlane poprzez swoją architekturę.
Laureat otrzymuje 100 tys. USD i brązowy medal.
Historia
Nagrodę ufundował Jay A. Pritzker wraz z żoną Cindy w 1979 roku.
Wiele procedur i forma Nagrody Pritzkera było wzorowanych na Nagrodzie Nobla. Laureaci Nagrody Architektonicznej Pritzkera otrzymują dotację w postaci 100 tys. dolarów, certyfikat i, od 1987, brązowy medal, jak również limitowaną edycję rzeźby Henry’ego Moore’a[1].
Oficjalna ceremonia wręczenia nagrody odbywa się każdego roku, zazwyczaj w maju, w architektonicznie ważnym miejscu na świecie[2].
Laureaci
Rok | Laureat | Narodowość | Przykładowa realizacja | Miejsce ceremonii wręczenia | Ref. | ||
---|---|---|---|---|---|---|---|
1979 | Johnson, PhilipPhilip Johnson | Stany Zjednoczone | Glass House, New Canaan (1949) | Dumbarton Oaks, Waszyngton, USA | [3] | ||
1980 | Barragán, LuisLuis Barragán | Meksyk | Torres de Satélite, Naucalpan (1957) | Dumbarton Oaks, Waszyngton, USA | [4] | ||
1981 | Stirling, JamesJames Stirling | Wielka Brytania | Seeley Historical Library, Cambridge (1968) | National Building Museum, Waszyngton, USA | [5] | ||
1982 | Roche, KevinKevin Roche | Stany Zjednoczone | Gmach Fundacji Forda, Nowy Jork (1968) | Art Institute of Chicago, Chicago, USA | [a][6] | ||
1983 | Pei, Ieoh MingIeoh Ming Pei | Stany Zjednoczone | Piramida Luwru, Paryż (1989) | Metropolitan Museum of Art, Nowy Jork, USA | [b][7] | ||
1984 | Meier, RichardRichard Meier | Stany Zjednoczone | Getty Center, Los Angeles (1997) | National Gallery of Art, Waszyngton, USA | [6] | ||
1985 | Hollein, HansHans Hollein | Austria | Haas-Haus, Wiedeń (1990) | The Huntington Library, San Marino, USA | [6] | ||
1986 | Böhm, GottfriedGottfried Böhm | Niemcy | Sanktuarium Matki Bożej Królowej Pokoju w Neviges, Velbert (1968) | Worshipful Company of Goldsmiths, Londyn, Wielka Brytania | [6] | ||
1987 | Tange, KenzōKenzō Tange | Japonia | Yoyogi National Gymnasium, Tokio (1964) | Kimbell Art Museum, Fort Worth, USA | [8] | ||
1988 | Bunshaft, GordonGordon Bunshaft | – | Stany Zjednoczone | Beinecke Rare Book and Manuscript Library, New Haven (1963) | Art Institute of Chicago, Chicago, USA | [6][9] | |
Niemeyer, OscarOscar Niemeyer | Brazylia | Katedra Matki Bożej z Aparecidy, Brasília (1958) | |||||
1989 | Gehry, FrankFrank Gehry | Kanada Stany Zjednoczone | Walt Disney Concert Hall, Los Angeles (2003) | Tōdai-ji, Nara, Japonia | [c][7] | ||
1990 | Rossi, AldoAldo Rossi | Włochy | Bonnefanten Museum, Maastricht (1990) | Palazzo Grassi, Wenecja, Włochy | [10] | ||
1991 | Venturi, RobertRobert Venturi | Stany Zjednoczone | Sainsbury Wing w National Gallery, Londyn (1991) | Palace of Iturbide, Meksyk | [11] | ||
1992 | Siza Vieira, ÁlvaroÁlvaro Siza Vieira | Portugalia | Pawilon Portugalski na wystawie Expo ’98, Lizbona (1998) | Harold Washington Library, Chicago, USA | [12] | ||
1993 | Maki, FumihikoFumihiko Maki | Japonia | Tokyo Metropolitan Gymnasium (1991) | Zamek na Hradczanach, Praga, Czechy | [8] | ||
1994 | de Portzamparc, ChristianChristian de Portzamparc | – | Francja | Siedziba ambasady Francji w Niemczech, Berlin (2003) | The Commons, Columbus, USA | [13] | |
1995 | Andō, TadaoTadao Andō | Japonia | Kościół Światła, Osaka (1989) | Pałac wersalski, Wersal, Francja | [14] | ||
1996 | Moneo, RafaelRafael Moneo | Hiszpania | Katedra Matki Bożej Anielskiej, Los Angeles (2002) | Getty Center, Los Angeles, USA | [7] | ||
1997 | Fehn, SverreSverre Fehn | Norwegia | Norweskie Muzeum Lodowców, Fjærland (1991) | Muzeum Guggenheima w Bilbao | [15] | ||
1998 | Piano, RenzoRenzo Piano | Włochy | Centrum Paula Klee, Berno (2005) | Biały Dom, Waszyngton, USA | [16] | ||
1999 | Foster, NormanNorman Foster | Wielka Brytania | Metropolitan, Warszawa (2003) | Stare Muzeum, Berlin, Niemcy | [7] | ||
2000 | Koolhaas, RemRem Koolhaas | Holandia | Casa da Música, Porto (2003) | Jerusalem Archaeological Park, Jerozolima, Izrael | [17] | ||
2001 | Jacques Herzog & Pierre de Meuron | Szwajcaria | Tate Modern, Londyn (2000) | Monticello, Charlottesville, USA | [18] | ||
2002 | Murcutt, GlennGlenn Murcutt | Australia | Berowra Waters Inn, Sydney (1983) | Kapitol, Rzym, Włochy | [19] | ||
2003 | Utzon, JørnJørn Utzon | – | Dania | Sydney Opera House, Sydney (1973) | Królewska Akademia Sztuk Pięknych św. Ferdynanda, Madryt, Hiszpania | [20] | |
2004 | Hadid, ZahaZaha Hadid | Irak Wielka Brytania | Centrum Heydəra Əliyeva, Baku (2012) | Ermitaż, Petersburg, Rosja | [d][7] | ||
2005 | Mayne, ThomThom Mayne | Stany Zjednoczone | Bill & Melinda Gates Hall na Uniwersytecie Cornella, Ithaca (2014) | Pritzker Pavilion, Chicago, USA | [21] | ||
2006 | Mendes da Rocha, PauloPaulo Mendes da Rocha | Brazylia | Narodowe Muzeum Powozów, Lizbona (2015) | Pałac Dolmabahçe, Stambuł, Turcja | [22] | ||
2007 | Rogers, RichardRichard Rogers | Wielka Brytania | Lloyd’s Building, Londyn (1986) | Whitehall, Londyn, Wielka Brytania | [e][23] | ||
2008 | Nouvel, JeanJean Nouvel | Francja | Budynek Nouvela Muzeum Narodowego Centrum Sztuki Królowej Zofii, Madryt (2005) | Biblioteka Kongresu, Waszyngton, USA | [7][24] | ||
2009 | Zumthor, PeterPeter Zumthor | Szwajcaria | 7132 Thermal Baths, Vals (1996) | Palacio de la Legislatura de la Ciudad de Buenos Aires, Buenos Aires, Argentyna | [7][25] | ||
2010 | Sejima, KazuyoKazuyo Sejima & Ryūe Nishizawa (SANAA) | Japonia | Muzeum Sztuki Współczesnej XXI wieku, Kanazawa (2003) | Ellis Island, Nowy Jork, USA | |||
2011 | Souto de Moura, EduardoEduardo Souto de Moura | Portugalia | Estádio Municipal de Braga, Braga (2004) | Andrew W. Mellon Auditorium, Waszyngton, USA | [26] | ||
2012 | Wang Shu | Chiny | Ningbo Museum, Ningbo (2008) | Wielka Hala Ludowa, Pekin, Chiny | [27] | ||
2013 | Toyoo Itō | Japonia | Toyoo Ito Museum of Architecture, Imabari (2011) | John F. Kennedy Presidential Library and Museum, Boston, USA | [28] | ||
2014 | Ban, ShigeruShigeru Ban | Japonia | Centre Pompidou-Metz, Metz (2010) | Rijksmuseum, Amsterdam, Holandia | [29] | ||
2015 | Otto, FreiFrei Otto | Niemcy | Stadion Olimpijski, Monachium (1972) | New World Center, Miami, USA | [30][31] | ||
2016 | Aravena, AlejandroAlejandro Aravena | Chile | Siamese Towers, Santiago (2005) | Kwatera główna ONZ, Nowy Jork, USA | [32][33] | ||
2017 | RCR Arquitectes | Hiszpania | Musee Soulages, Rodez (2014) | Pałac Akasaka, Tokio, Japonia | [34] | ||
2018 | Doshi, BalkrishnaBalkrishna Doshi | Indie | Tagore Memorial Hall, Ahmadabad (1971) | Aga Khan Museum, Toronto, Kanada | [35] | ||
2019 | Isozaki, ArataArata Isozaki | Japonia | Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej „Manggha”, Kraków (1994) | Pałac wersalski, Wersal, Francja | [36] | ||
2020 | Yvonne, FarrellFarrell Yvonne, Shelley McNamara | Irlandia |
| Budynek Roentgena Uniwersytetu Bocconiego, Mediolan (2008) | ceremonia wirtualna | [37] | |
2021 | Anne Lacaton, Jean-Philippe Vassal | Francja | L’école d’architecture, Nantes (2009) | ceremonia wirtualna | [38] | ||
2022 | Diébédo Francis Kéré | Burkina Faso | Szkoła podstawowa, Gando (2001) | ceremonia wirtualna | [39] | ||
2023 | David Chipperfield | Wielka Brytania | James-Simon-Galerie w Nowym Muzeum, Berlin (2019) | Agora ateńska, Ateny, Grecja[40] | [41] | ||
2024 | Riken Yamamoto | Japonia | Muzeum sztuki, Yokosuka (2007) | b.d. | [42] |
Uwagi
Przypisy
- ↑ The Pritzker Architecture Prize: History. [dostęp 2012-01-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-01-10)]. (ang.).
- ↑ The Pritzker Architecture Prize: Ceremony and Medal. [dostęp 2012-01-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-06-28)]. (ang.).
- ↑ People – In the News. 23 maja, 1979. [dostęp 2017-06-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-06-17)]. (ang.).
- ↑ Katherine Endicott: The Mexican garden revisited. 14 października, 2006. (ang.).
- ↑ Nigel Reynolds: Top prize for architect who is ignored by fellow British. 23 marca, 2004. (ang.).
- ↑ a b c d e Paul Goldberger: Architecture View; What Pritzker Winners Tell Us About the Prize. 28 maja 1988. (ang.).
- ↑ a b c d e f g Ed Pilkington: Swiss architect untouched by fad or fashion wins prized Pritzker award. 14 kwietnia, 2009. (ang.).
- ↑ a b Herbert Muschamp: Pritzker Prize for Japanese Architect. 26 kwietnia, 1993. (ang.).
- ↑ The Pritzker Architecture Prize Celebrates its Tenth Anniversary Honoring Two Laureates for 1988. (ang.).
- ↑ Julie Iovine: Aldo Rossi, Architect of Monumental Simplicity, Dies at 66. 5 września, 1997. (ang.).
- ↑ Eleanor Blau: Robert Venturi Is to Receive Pritzker Architecture Prize. 8 kwietnia, 1991. (ang.).
- ↑ Ana Maria Ribeiro: Siza Vieira fala para casa cheia. 24 lutego, 2009. (port.).
- ↑ Herbert Muschamp: Priztker prize goes to French architect for the first time. 2 maja, 1994. (ang.).
- ↑ Pilar Viladas: Fashion’s New Religion. 19 sierpnia, 2001. (ang.).
- ↑ Fernando Samaniego: El noruego Sverre Fehn recibe el Pritzker de Arquitectura en el museo Guggenheim Bilbao. 1 czerwca, 1997. (hiszp.).
- ↑ Herbert Muschamp: Renzo Piano Wins Architecture’s Top Prize. 20 kwietnia, 1998. (ang.).
- ↑ Koolhaas receives ‘Nobel of architecture’ in Jerusalem. CNN, 29 maja, 2000. (ang.).
- ↑ Herzog & de Meuron Propose Castle in The Sky for Hamburg. 14 czerwca, 2005. (ang.).
- ↑ Top honour for Australian architect. BBC News, 16 kwietnia, 2002. (ang.).
- ↑ Prize for Opera House designer. BBC News, 7 kwietnia, 2003. (ang.).
- ↑ Paris skyscraper to rival tower. BBC News, 28 listopada, 2006. (ang.).
- ↑ Benjamin Forgey: Brazilian wins Pritzker Prize. 9 kwietnia, 2006. (ang.).
- ↑ Jonathan Glancey: Rogers takes the ‘Nobel for architecture’. 29 marca, 2007. (ang.).
- ↑ Nouvel wins top architect’s prize. BBC News, 31 marca, 2008. (ang.).
- ↑ Robin Pogrebin: Pritzker Prize Goes to Peter Zumthor. 12 kwietnia, 2009. (ang.).
- ↑ Kate Taylor: Souto de Moura Wins 2011 Pritzker Architecture Prize. 28 marca, 2011. (ang.).
- ↑ David Basulto: 2012 Pritzker Prize: Wang Shu. February 2012. (ang.).
- ↑ Christopher Hawthorne: Japanese architect Toyo Ito, 71, wins Pritzker Prize. 17 marca, 2013. (ang.).
- ↑ Christopher Hawthorne: Architect Shigeru Ban, known for disaster relief, wins Pritzker Prize. 24 marca, 2014. (ang.).
- ↑ Frei Otto, 2015 Laureate. 10 marca, 2015. (ang.).
- ↑ Pritzker Prize for Frei Otto, German Architect, Announced After His Death, Robin Pogrebin, The New York Times, March 10, 2015.
- ↑ Announcement. (ang.).
- ↑ Ceremony. (ang.).
- ↑ Announcement: Rafael Aranda, Carme Pigem and Ramon Vilalta | The Pritzker Architecture Prize. [dostęp 2017-03-01]. (ang.).
- ↑ Announcement: Balkrishna Doshi | The Pritzker Architecture Prize. 2018. (ang.).
- ↑ Arata Isozaki. The Pritzker Architecture Prize. (ang.).
- ↑ Yvonne Farrell i Shelley McNamara z nagrodą Pritzkera 2020. elle.pl.
- ↑ Anne Lacaton and Jean-Philippe Vassal | The Pritzker Architecture Prize [online], pritzkerprize.com [dostęp 2022-10-20] .
- ↑ Diébédo Francis Kéré | The Pritzker Architecture Prize [online], pritzkerprize.com [dostęp 2022-10-20] .
- ↑ Pritzker Architecture Prize Ceremony Video Honors Sir David Chipperfield, the 2023 Laureate [online], ArchDaily, 15 listopada 2023 [dostęp 2024-03-07] (ang.).
- ↑ Sir David Alan Chipperfield CH | The Pritzker Architecture Prize [online], pritzkerprize.com (ang.).
- ↑ Riken Yamamoto | The Pritzker Architecture Prize [online], www.pritzkerprize.com [dostęp 2024-03-07] .
Linki zewnętrzne
Zobacz multimedia związane z tematem: Laureaci Nagrody Pritzkera |
- Oficjalna strona nagrody
- p
- d
- e
|
- Britannica: topic/Pritzker-Prize
- Universalis: prix-pritzker
- SNL: Pritzkerprisen
- Catalana: 0519037