Lockheed SR-71 Blackbird
| Ten artykuł od 2017-04 wymaga zweryfikowania podanych informacji. Należy podać wiarygodne źródła w formie przypisów bibliograficznych. Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte. Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary) Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu. |
SR-71B nad górami Sierra Nevada, 1994 r. | |||
Dane podstawowe | |||
Państwo | Stany Zjednoczone | ||
---|---|---|---|
Producent | Lockheed | ||
Typ | samolot rozpoznawczo-patrolowy | ||
Załoga | 2 | ||
Historia | |||
Data oblotu | 22 grudnia 1964 | ||
Lata produkcji | 1963–1969 | ||
Wycofanie ze służby | 1998 | ||
Liczba egz. | 32 | ||
Liczba wypadków • w tym katastrof |
| ||
Dane techniczne | |||
Napęd | 2 silniki strumieniowo-odrzutowe Pratt-Whitney JT11D-20B (J58) | ||
Ciąg | 2 × 145 kN | ||
Wymiary | |||
Rozpiętość | 16,94 m | ||
Długość | 32,74 m | ||
Wysokość | 5,64 m | ||
Powierzchnia nośna | 167,3 m² | ||
Masa | |||
Własna | 27 216 kg | ||
Startowa | 77 100 kg | ||
Paliwa | 36 415 kg | ||
Zapas paliwa | 46 000 l | ||
Osiągi | |||
Prędkość maks. | |||
Prędkość przelotowa | 3,2 Ma[1] | ||
Prędkość minimalna | 280 km/h | ||
Prędkość wznoszenia | 60 m/s | ||
Pułap | 24 000[2] – 36 500 m | ||
Pułap praktyczny | 25 000 m | ||
Zasięg | max. 5150 km bez tankowania w powietrzu | ||
Długotrwałość lotu | 1,5 h | ||
Dane operacyjne | |||
Liczba miejsc | |||
2 | |||
Użytkownicy | |||
USAF / w końcowym okresie NASA | |||
Rzuty | |||
|
Lockheed SR-71 Blackbird – samolot dalekiego zwiadu strategicznego, najszybszy samolot kiedykolwiek wprowadzony do służby operacyjnej w siłach powietrznych. Zaprojektowany na przełomie lat 50. i 60. XX wieku na zamówienie CIA, eksploatowany przez CIA, NASA oraz USAF. Dwusilnikowy odrzutowy średniopłat w układzie delta, osiągający prędkość Mach 3,5 oraz pułap 26 000 metrów[2], dzięki temu był nieosiągalny dla ówczesnych systemów obronnych. SR-71 był samolotem nieuzbrojonym, dwumiejscowym, w drugiej kabinie za pilotem znajdował się operator RSO, czyli operator elektronicznej aparatury zwiadowczej (ang. reconnaissance systems officer). Jej zasięg pozwalał na głęboką penetrację terenu przeciwnika bez konieczności przekraczania granic i naruszania obszaru powietrznego wroga.
Historia rozwoju konstrukcji
Pierwsze prace podjęto w połowie lat pięćdziesiątych w tajnym ośrodku konstrukcyjnym firmy Lockheed – ADP (Advanced Development Projects – Ośrodek Zaawansowanych Projektów Rozwojowych) w Burbank k. Los Angeles, zwanym Skunk Works, pod kierownictwem Clarence’a „Kelly’ego” L. Johnsona. Pierwszy lot prototypu Blackbirda o nazwie A-12 odbył się 24 kwietnia 1962 roku w tajnej bazie USAF Strefa 51 nad jeziorem Groom Lake w Nevadzie. Zbudowano w sumie 15 egzemplarzy, z czego 12 było maszynami jednomiejscowymi, a jeden był dwumiejscową wersją treningową A-12B. Dwa ostatnie A-12 przerobiono na dwumiejscowe maszyny M-21 przenoszące bezpilotowy pojazd rozpoznawczy D-21. 22 grudnia 1964 z bazy AF Plant 42 w Palmdale wystartował pierwszy egzemplarz samolotu SR-71A Blackbird. W styczniu 1966 roku, do USAF trafił pierwszy samolot szkoleniowy SR-71B, a jego ostateczna wersja SR-71A zaczęła zastępować samoloty A-12 rok później. 5 czerwca 1968 doszło do katastrofy A-12. Jeszcze w tym samym roku, ostatni egzemplarz A-12 został wycofany ze służby.
We wczesnej wersji myśliwskiej YF-12A zamontowano trzy rakietowe pociski zdalnie sterowane; pozostałe wersje samolotu pozostały nieuzbrojone. Wersja ta nie weszła do produkcji i uzbrojenia.
Zbudowano ogółem 32 egzemplarze SR-71. Ze względu na bardzo wysokie koszty utrzymania samolotu i niezbędnej do jego eksploatacji infrastruktury został wycofany z linii pod koniec lat osiemdziesiątych dwudziestego stulecia. Teraz ich rolę przejęły satelity rozpoznawcze. Trzy sztuki zostały przekazane NASA. Ostatni lot samolotu tego typu odbył się 9 października 1999.
Kilka egzemplarzy jest w muzeach: jeden w Nowym Jorku na pokładzie zacumowanego lotniskowca w Intrepid Sea-Air-Space Museum, jeden egzemplarz w muzeum lotnictwa USA w Waszyngtonie, jeden egzemplarz w March Field Air Museum w Kalifornii i kolejny w Evergreen Aviation Museum w McMinnville w Oregonie, niedaleko Portland, oraz w Pima Air and Space Museum w Tucson, jeden egzemplarz znajduje się w Wielkiej Brytanii, w American Air Museum w Imperial War Museum Duxford. Jeden znajduje się w muzeum w Huntsville w Alabamie, jeden egzemplarz znajduje się w Air Force Flight Test Museum w Edwards, Kalifornia.
Blackbirds w linii
Pierwsza wersja Blackbirda A-12 przez cały czas użytkowania przez CIA pozostała w tajemnicy i stacjonowała w bazie Groom Lake. Loty operacyjne pod koniec lat 60. odbywały się z bazy Kadena na Okinawie. Wersja myśliwska YF-12A rozpoczęła loty w bazie Groom Lake. Po oficjalnym ogłoszeniu przez Prezydenta Lyndona Johnsona istnienia programu Blackbirds samoloty YF-12A przebazowano do Edwards AFB w Kalifornii. Ostatnia wersja Blackbirda SR-71 po wcieleniu do służby stacjonowała w bazie Beale AFB niedaleko Sacramento w Kalifornii. Czasowo odbywała również loty z bazy Griffiss koło Nowego Jorku, w Japonii z bazy Kadena na Okinawie. W Europie stacjonowały w bazie RAF Mildenhall w Wielkiej Brytanii. Po nalocie amerykańskiego lotnictwa na Trypolis w 1986 Blackbird startujący z Wielkiej Brytanii dokonał rekonesansu nad północną Libią. Gdy w drodze powrotnej mimo braku zgody Francji na przelot nad jej terytorium samolot wleciał w obszar powietrzny Francji, francuskie myśliwce Mirage nie były w stanie go przechwycić i zmusić do lądowania.
Następcy SR-71 Blackbird
Rolę zwiadowczą SR-71 przejęły satelity rozpoznawcze, satelity wywiadowcze i drony. Maszyny te pozwalają bez ryzyka dla ludzi przeprowadzać misje oraz są tańsze w eksploatacji. Prawdopodobnie Pentagon przeprowadzał tajne testy z załogowym samolotem mogącym w przyszłości zastąpić SR-71. Media, na podstawie nielicznych przecieków, nazwały ten samolot „SR-91 Aurora”. Taka nazwa programu figurowała bowiem w budżecie Pentagonu, jednak nie jest pewne czy kryptonim ten rzeczywiście dotyczył prac nad tajnym samolotem. Dość kosztowną pozycję z budżetu skojarzono z relacjami o nocnych lotach niezwykłych samolotów i z przeciekami na temat prac nad nowym superszybkim samolotem. Nie wiadomo jak zaawansowane były te prace i czy „Aurora” została wdrożona do szerszej produkcji.
Przypisy
Linki zewnętrzne
- NASA Dryden SR-71 Blackbird Movie Collection [online], NASA [zarchiwizowane z adresu 2008-09-16] (ang.).
- The Online Blackbird Museum [online], www.habu.org [dostęp 2021-05-06] (ang.).
- p
- d
- e
Pasażerskie |
| ||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Wojskowe |
|
- p
- d
- e
Samoloty myśliwskie | |
---|---|
Samoloty bombowe | |
Samoloty szturmowe | |
Samoloty patrolowe i zwalczania okrętów podwodnych | |
Samoloty rozpoznawcze WRE i dowodzenia | |
Samoloty obserwacyjne | |
Samoloty szkolno-treningowe | |
Samoloty transportowe | |
Śmigłowce i pionowzloty | |
Bezzałogowe | |
Konstrukcje doświadczalne i prototypy |
|
- Britannica: technology/SR-71
- SNL: Lockheed_SR-71_Blackbird