Filarete

Filarete

Data i miejsce urodzenia	1400 Florencja
Data i miejsce śmierci	1469 Rzym
Zawód, zajęcie	rzeźbiarz, architekt, teoretyk sztuki
Multimedia w Wikimedia Commons

Filarete, właściwie Antonio di Pietro Averlino, Averulino (ur. ok. 1400 we Florencji, zm. ok. 1469 w Rzymie) – włoski rzeźbiarz, architekt, teoretyk sztuki^[1].

Zaprojektował on m.in. drzwi z brązu w bazylice św. Piotra w Rzymie, centralną wieżę Castello Sforzesco, Ospedale Maggiore w Mediolanie (ob. siedziba Uniwersytetu Mediolańskiego)^[1][2]. Jego dzieła łączą cechy gotyku i wczesnego renesansu^[1][3].

Jest autorem Trattato d’architettura (pl. Traktat o architekturze), napisanego w latach 1460–1464^[1][4]. Praca nie została wydana drukiem, znana jest dzięki odpisom, które w XVI wieku krążyły po Włoszech i Hiszpanii^[4][5]. krążącym Jako pierwszy artysta renesansowy zainteresował się problemami urbanistycznymi^[1]. Efektem jego prac stał się projekt miasta idealnego Sforzinda (na cześć Franciszka I Sforzy)^[1][2]. Zawód architekta porównywał do lekarza, którą wcześniej stosował Witruwiusz^[6]. W swojej pracy Filarete powielił niektóre pomysły Albertiego^[5]. Styl pisarski Filarete był niespójny, co skrytykował Giorgio Vasari w Żywotach najsławniejszych malarzy, rzeźbiarzy i architektów^[7].

Przypisy

Bibliografia

• Charles Nicholl: Leonardo Da Vinci. Lot wyobraźni. Warszawa: WAB, 2006.
• Bohdan Paczowski. Zapis przestrzeni architektonicznej czy zapis jej idei?. „Pretekst”. 4, 2013. 
• Iwona Puchalska: Miasto idealne – miasto jako ideał. W: Maria Cieśla-Korytowska, Iwona Puchalska: Olimp – ideał, doskonałość, absolut. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2014.
• Andrzej Wyrobisz. Teoria i praktyka budowy hiszpańskich miast kolonialnych w Ameryce Północnej w XVI—XVÏÏI w.. „Biuletyn Historii Sztuki”. 29.1, 1967.