Dolina Staroleśna

Wyższa część doliny widziana ze Sławkowskiego Szczytu
Górne piętro doliny ze Strzeleckimi Stawami
Wyżni Harnaski Staw
Długi Staw Staroleśny ze schroniska
Warzęchowy Staw
Schronisko Zbójnickie
Zobacz galerię związaną z tematem: Dolina Staroleśna

Dolina Staroleśna (słow. Veľká Studená dolina, niem. Großes Kohlbachtal, węg. Nagy-Tarpataki-völgy) – jedna z największych dolin tatrzańskich położonych na terenie Słowacji w Tatrach Wysokich. Otwarta w kierunku południowo-wschodnim łączy się z Doliną Małej Zimnej Wody (Malá Studená dolina), tworząc Dolinę Zimnej Wody. System Doliny Zimnej Wody i jej dwóch gałęzi tworzy dolinę walną.

Topografia

Dolina Staroleśna w dolnej części jest zalesiona. Łagodnie podchodzi do górnej części, gdzie rozszerza się i układa tarasowo progami, rozgałęziając się w szereg kotlin i mniejszych dolin i podchodząc pod główną grań Tatr Wysokich. Do jej odgałęzień należą:

Dolina Staroleśna graniczy:

Stawy

W dolinie znajduje się 27 stałych Staroleśnych Stawów i kilka okresowych stawków. Największy z nich to położony na wysokości 2057 m, pod ścianami Rówienkowej Turni (Rovenková veža), Zmarzły Staw Staroleśny (Ľadové pleso). Ma on 1,7 ha powierzchni i 17 m głębokości. Wypływa z niego Staroleśny Potok (Veľký Studený potok). Inne większe stawy to m.in.:

 Osobny artykuł: Staroleśne Stawy.

Nazwa

Polska nazwa doliny pochodzi od nazwy położonej poniżej wylotu doliny wsi Stara Leśna, której mieszkańcy mieli w niej swoje pastwiska. Nazwa słowacka „Veľká Studená dolina” (Wielka Zimna Dolina), podobnie jak i nazwa sąsiednia „Malá Studená Dolina” (Mała Zimna Dolina) oraz nazwy spływających nimi potoków związane są zapewne z subiektywnymi odczuciami zimna nieznanych nam, dawnych twórców tych nazw, przy czym nie jesteśmy dziś w stanie określić, które „zimne” nazwy były pierwotne: potoków czy dolin. W językach niemieckim i węgierskim nazwy doliny są pochodnymi odpowiednich nazw potoku (Großes Kohlbach i Nagy-Tar-patak)[2].

Historia

Do 1882 roku Dolina Staroleśna była własnością węgierskiej rodziny Berzeviczy, od roku 1901 jest natomiast terenem państwowym. Najpóźniej od XVIII wieku pojawiali się tu górnicy i poszukiwacze skarbów. Z turystów jako pierwszy dolinę odwiedził Kazimierz Łapczyński z przewodnikiem Wojciechem Walą w 1861 r. Pierwszymi osobami, które do Doliny Staroleśnej dotarły w zimie, byli Lajos Károly Horn, Siegfried Neumann i Jenő Serényi 15 kwietnia 1911 r., tego samego dnia pojawili się w niej też dr Jablonszky z towarzyszem i przewodnikiem Johannem Breuerem[1].

Turystyka

Przez dolinę przebiegają szlaki turystyczne: przez przełęcz Rohatkę (Prielom) do Doliny Białej Wody i z Doliny Małej Zimnej Wody przez przełęcz Czerwona Ławka. W górnej części doliny znajduje się Schronisko Zbójnickie (Zbojnícka chata), a przy wejściu do doliny Rainerowa Chatka (Rainerova chata) oraz Schronisko Bilíka (Bilíkova chata). W pobliżu Schroniska Bilíka, na potokach Małej Zimnej Wody i Staroleśnym połączonych w potok Zimnej Wody (Studený potok) położone są Wodospady Zimnej Wody (Vodopády Studeného potoka). Prowadzi do nich szlak turystyczny ze Starego Smokowca oraz trasa Magistrali Tatrzańskiej.

Szlaki turystyczne

Szlak niebieski – niebieski szlak znad Wodospadów Zimnej Wody i Rainerowej Chatki wzdłuż Staroleśnego Potoku do Schroniska Zbójnickiego i dalej na Rohatkę.
  • Czas przejścia od Rainerowej Chatki do schroniska: 2:15 h, ↓ 1:45 h
  • Czas przejścia od schroniska na przełęcz: 1:15 h, ↓ 55 min
Szlak żółty – żółty szlak, prowadzący ze Schroniska Téryego przez Czerwoną Ławkę do Schroniska Zbójnickiego.
  • Czas przejścia ze Schroniska Téryego na przełęcz: 1:30 h
  • Czas przejścia z przełęczy do Schroniska Zbójnickiego: 1:45 h[3]

Przypisy

  1. a b Witold Henryk Paryski: Tatry Wysokie. Przewodnik taternicki. Część XIV. Warzęchowe Turnie – Zawracik Rówienkowy. Warszawa: Sport i Turystyka, 1971, s. 46–47.
  2. Bohuš Ivan: Názvoslovie Vysokých Tatier. Veľký Studený potok, w: „Vysoké Tatry” nr 1/1982, s. 33.
  3. Tomasz Nodzyński, Marta Cobel-Tokarska: Tatry Wysokie i Bielskie: polskie i słowackie. Warszawa: ExpressMap, 2007. ISBN 978-83-60120-88-0.

Bibliografia

  • Grzegorz Barczyk, Ryszard Jakubowski (red.), Adam Piechowski, Grażyna Żurawska: Bedeker tatrzański. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2000. ISBN 83-01-13184-5.
  • Wielka encyklopedia tatrzańska, hasło „Staroleśna Dolina”. [dostęp 2012-09-06].

Linki zewnętrzne

  • Archiwalne zdjęcia doliny w bibliotece Polona