Delfinek

Delfinek
Stenella
J.E. Gray, 1866[1]
Ilustracja
Przedstawiciel rodzaju – delfinek wysmukły (S. attenuata)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

łożyskowce

Rząd

parzystokopytne

Podrząd

Whippomorpha

Infrarząd

walenie

Parvordo

zębowce

Nadrodzina

Delphinoidea

Rodzina

delfinowate

Podrodzina

Delphininae

Rodzaj

delfinek

Typ nomenklatoryczny

Steno attenuatus J.E. Gray, 1846

Synonimy
  • Clymene[a] J.E. Gray, 1864[2]
  • Euphrosyne[b] J.E. Gray, 1866[3]
  • Micropia J. E. Gray, 1868[4]
  • Clymenia[c]: J.E. Gray, 1868[4]
  • Prodelphinus[d] Gervais, 1880[5]
  • Fretidelphis[e] Iredale & Troughton, 1934[6]
Gatunki

6 gatunków (w tym 1 wymarły) – zobacz opis w tekście

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Delfinek[7] (Stenella) – rodzaj wodnych ssaków z podrodziny Delphininae w obrębie rodziny delfinowatych (Delphinidae).

Zasięg występowania

Rodzaj obejmuje gatunki występujące we wszystkich oceanach świata[8][9][10].

Morfologia

Długość ciała dorosłych osobników 138–280 cm, noworodków 50–120 cm; masa ciała dorosłych osobników 63–156 kg, noworodków 5–15 kg[9][11].

Systematyka

Rodzaj zdefiniował w 1866 roku angielski zoolog John Edward Gray w artykule poświęconym delfinom ze zbiorów Muzeum Brytyjskiego[1]. Na gatunek typowy wyznaczył (oznaczenie monotypowe) delfinka wysmukłego (S. attenuata). Wcześniejsza nazwa – Clymene – którą opublikował w 1864 roku również Gray, okazała się młodszym homonimem rodzaju wieloszczetów opisanego w 1807 roku.

Etymologia

  • Clymene (Clymenia): w mitologii greckiej Klimene (gr. Κλυμενη Klymenē, łac. Clymene) była jedna z okeanid, córką Okeanosa i Tetydy[12]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Delphinus euphrosyne J.E. Gray, 1846 (= Delphinus coeruleo-albus Meyen, 1833).
  • Stenella: rodzaj Steno J.E. Gray, 1846 (steno); łac. przyrostek zdrabniający -ella[13].
  • Euphrosyne: w mitologii greckiej Eufrozyna (gr. Ευφροσυνη Euphrosunē) była jedną z trzech Charyt, która przewodniczyła urokowi i blaskowi życia[14]. Gatunek typowy (absolutna tautonimia): Delphinus euphrosyne J.E. Gray, 1846 (= Delphinus coeruleo-albus Meyen, 1833).
  • Micropia: epitet gatunkowy Delphinus microps J.E. Gray, 1846; gr. μικρος mikros ‘mały’; ωψ ōps, ωπος ōpos ‘wygląd, oblicze’[15]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Delphinus stenorhynchus J.E. Gray, 1866 (= Delphinus longirostris J.E. Gray, 1828).
  • Prodelphinus: łac. pro ‘przed’; rodzaj Delphinus Linnaeus, 1758[16].
  • Fretidelphis: łac. fretum, freti ‘cieśnina’[17]; gr. δελφις delphis, δελφινος delphinos ‘delfin’[18]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Delphinus roseiventris J.A. Wagner, 1846 (= Delphinus longirostris J.E. Gray, 1828).

Podział systematyczny

Stenella jest parafiletyczna w stosunku do Delphinus, Tursiops i Lagenodelphis, co sugeruje konieczność dokładnej analizy tego kladu[8]. Do rodzaju należą następujące występujące współcześnie gatunki[19][11][8][7]:

Opisano również neogeński gatunek wymarły[20]:

  • Stenella rayi Whitmore & Kaltenbach, 2008

Uwagi

  1. ↑ Młodszy homonim Clymene Oken, 1807 (Polychaeta).
  2. ↑ Młodszy homonim Euphrosyne Meigen, 1800 (Diptera).
  3. ↑ Nieuzadniona poprawka Clymene J.E. Gray, 1864.
  4. ↑ Nowa nazwa dla Clymene J.E. Gray, 1864.
  5. ↑ Nomen nudum.

Przypisy

  1. ↑ a b Gray 1866 ↓, s. 213.
  2. ↑ J.E. Gray. On the Cetacea which have been observed in the seas surrounding the British Islands. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1864, s. 237, 1864. (ang.). 
  3. ↑ Gray 1866 ↓, s. 214.
  4. ↑ a b J.E. Gray: Synopsis of the species of whales and dolphins in the collection of the British Museum. London: B. Quaritch, 1868, s. 6. (ang.).
  5. ↑ P. Gervais: Genre Prodelphinus. W: M. Van Beneden & P. Gervais: Ostéographie des cétacés vivants et fossiles, comprenant la description et l’iconographie du squelette et du système dentaire de ces animaux, ainsi que des documents relatifs à leur histoire naturelle. Paris: A. Bertrand, 1880, s. 604. (fr.).
  6. ↑ T. Iredale & E.L.G. Troughton. A check-list of the Mammals recorded from Australia. „The Australian Museum Memoir”. 6, s. 65, 1934. (ang.). 
  7. ↑ a b Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 189. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  8. ↑ a b c C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 298–300. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
  9. ↑ a b J. Wang, K. Riehl & S. Dungan: Family Delphinidae (Ocean Dolphins). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (red. red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 4: Sea Mammals. Barcelona: Lynx Edicions, 2014, s. 509. ISBN 978-84-96553-93-4. (ang.).
  10. ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (red. red.): Genus Stenella. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-04-04]. (ang.).
  11. ↑ a b Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 582. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
  12. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 192.
  13. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 644.
  14. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 278.
  15. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 422.
  16. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 568.
  17. ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 105.
  18. ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 78.
  19. ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-11-26]. (ang.).
  20. ↑ F.C. Whitmore Jr. & J.A. Kaltenbach. Neogene Cetacea of the Lee Creek Phosphate Mine, North Carolina. „Virginia Museum of Natural History Special Publication”. 14, s. 223, 2008. (ang.). 

Bibliografia

  • J.E. Gray. Notes on the skulls of dolphins, or bottlenose whales, in the British Museum. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1866, s. 211-216, 1866. (ang.). 
  • T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.). 
  • E.C. Jaeger: Source-book of biological names and terms. Wyd. 3 (Revised second printing). Springfield: Charles C. Thomas, 1959, s. 1–316. (ang.).
  • LCCN: sh85127938
  • J9U: 987007534030005171
Identyfikatory zewnętrzne:
  • BioLib: 20800
  • EoL: 15603
  • GBIF: 2440546
  • identyfikator iNaturalist: 41493
  • ITIS: 180428
  • NCBI: 9734
  • identyfikator taksonu Fossilworks: 102903