Aurelia Duczymińska

Aurelia Duczymińska
Data i miejsce urodzenia

13 września 1847
Bełchatów

Data śmierci

po 1931

Zawód, zajęcie

ziemianka, działaczka społeczna i oświatowa

Aurelia Stanisława z Pisarzewskich Duczymińska (ur. 13 września 1847 w Bełchatowie, zm. po 1931[1]) – polska ziemianka, działaczka społeczna i oświatowa[2].

Życiorys

Była córką Piotra Pawła Pisarzewskiego i Stanisławy z Kiedrowskich herbu Lew[3]. Miała pięciu braci i trzy siostry[2]. Ojciec był magistrem farmacji i nauczycielem w gimnazjum[4]. Jest pochowany na warszawskich Powązkach (kwatera 60, rząd 3, miejsce 8)[5].

W dniu 1 lutego 1887 w Dzierzgowie wyszła za mąż za Ludwika Rajmunda Karola Duczymińskiego herbu Rogala z Duczymina (1831–1918), dziedzica Szumska i Krerów, wójta gminy Dzierzgowo. Była jego drugą żoną[2][6]. Małżeństwo było bezdzietne[2]. W 1892 dobra Duczymińskich obejmowały 1929 mórg ziemi i 18 budynków, w tym 8 murowanych. W czasie I wojny światowej, w 1915, prawie całkowicie został zniszczony folwark w Szumsku, dworek był częściowo uszkodzony. W 1930 majątek liczył 885 ha[7].

W majątku Duczymińskich w Szumsku zorganizowano jeden ze składów nielegalnych wydawnictw, które przemycano przez granicę z Prusami Wschodnimi przed rewolucją 1905[8].

Na początku XX w. Aurelia Duczymińska zorganizowała tajną polską szkołę w Szumsku[9]. Kiedy w 1906 powstało koło powiatowe Polskiej Macierzy Szkolnej w Przasnyszu, została jego przewodniczącą. Pełniła też funkcję przewodniczącej koła w Dzierzgowie[10]. Dzięki staraniom Polskiej Macierzy Szkolnej istniejące wcześniej tajne placówki mogły działać legalnie[11]. W 1907 organizacja została zdelegalizowana[9][10]. Jednakże Duczymińska nie przerwała działalności oświatowej, m.in. wygłaszała pogadanki, wspierała działalność Domu Ludowego zbudowanego w 1908 w Duczyminie[12].

W 1916 była organizatorką i opiekunką przytułku założonego w Szumsku z ramienia Powiatowej Rady Opiekuńczej w Przasnyszu. W tym samym roku weszła w skład zarządu Specjalnego Wydziału Ochron przy Powiatowej Radzie Opiekuńczej w Przasnyszu. Kiedy w tym roku reaktywowano Polską Macierz Szkolną w Przasnyszu, Duczymińska została przewodniczącą zarządu okręgowego[13]. Podejmowała inicjatywy patriotyczne[14].

W 1913 została członkiem komitetu wystawy inwentarza w Przasnyszu[10]. W 1916 należała do komisji organizującej ogólnokrajową kwestę „Ratujcie Dzieci” w gminie Dzierzgowo z ramienia Rady Głównej Opiekuńczej[13]. Była turystką tatrzańską, należącą do grupy pionierów wycieczek zimowych[15].

Zmarła po 1931. Jeszcze w tym roku procesowała się w Warszawie o majątek[1].

Przypisy

  1. ↑ a b A.K., Z działalności aresztowanego b. prokuratora i b. adwokata, „Kurjer Poranny”, 55 (163+dod.), 1931, s. 5 .
  2. ↑ a b c d Marek JerzyM.J. Minakowski Marek JerzyM.J., Aurelia Pisarzewska [online] .
  3. ↑ AdamA. Boniecki AdamA., Herbarz Polski, t. 10, Warszawa 1907, s. 18–19 .
  4. ↑ Nekrologja, „Kurjer Warszawski”, 61 (261), 1881, s. 4 .
  5. ↑ Cmentarz Stare Powązki: PIOTR PAWEŁ PISARZEWSKI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2021-05-21] .
  6. ↑ Gałąź Duczymińskich herbu Rogala w parafii Dzierzgowo [online], duczyminscy.pl.tl [dostęp 2021-04-11] .
  7. ↑ Szumsk – Szumscy i krewni [online], sites.google.com [dostęp 2021-04-12] [zarchiwizowane z adresu 2020-10-13] .
  8. ↑ TadeuszT. Wolsza TadeuszT., Towarzystwo Oświaty Narodowej (1899–1905), „Kwartalnik Historyczny”, 94 (2), 1987, s. 71–96 .
  9. ↑ a b KasperK. Wojnar KasperK., Ze wspomnień i przeżyć (1888–1908), Jedlicze 2018 [dostęp 2021-04-12] [zarchiwizowane z adresu 2021-04-11] .
  10. ↑ a b c Maria WeronikaM.W. Kmoch Maria WeronikaM.W., Rewolucja lat 1905–1907 na Północnym Mazowszu i jej następstwa, „Rocznik Przasnyski”, 6, 2019, s. 165–223 [dostęp 2021-04-11] .
  11. ↑ Rozwój Macierzy Polskiej, „Gazeta Polska”, 75 (297), 1906, s. 3 .
  12. ↑ Uczestnik, Dom Ludowy, „Wiadomości Codzienne” (68), 1908, s. 2 .
  13. ↑ a b Maria WeronikaM.W. Kmoch Maria WeronikaM.W., Między ideą a rzeczywistością. Rady Opiekuńcze w czasie I wojny światowej na przykładzie powiatu przasnyskiego (1916–1918), „Bieżuńskie Zeszyty Historyczne”, 32, 2018, s. 64–116 [dostęp 2021-04-11] .
  14. ↑ EugeniuszE. Kłoczowski EugeniuszE., Wspomnienia mazowieckiego ziemianina z lat 1897–1951, Ciechanów: Art & Archeology, 2006, ISBN 83-902415-4-4, OCLC 182549430 [dostęp 2021-04-12] .
  15. ↑ JuliuszJ. Zborowski JuliuszJ., Pierwsze przejście zimowe przez Zawrat, „Taternik” (3–4), 1960, s. 34 .