Halet Çambel

Halet Çambel
Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotza	Berlin, 1916ko abuztuaren 27a
Herrialdea	Turkia
Heriotza	Istanbul, 2014ko urtarrilaren 12a (97 urte)
Familia
Aita	Hasan Cemil Çambel
Ezkontidea(k)	Nail Çakırhan (en)
Hezkuntza
Heziketa	Robert College (en) Parisko Unibertsitatea Istanbulgo Unibertsitatea
Hezkuntza-maila	katedraduna
Hizkuntzak	turkiera
Jarduerak
Jarduerak	antropologoa, arkeologoa, eskrimalaria, unibertsitateko irakaslea eta Hittitologist (en)
Parte-hartzailea 1936ko Udako Olinpiar Jokoak
Enplegatzailea(k)	Saarland University (en) Istanbulgo Unibertsitatea
Jasotako sariak	ikusi Prince Claus Award T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür ve Sanat Büyü honorary doctor of the University of Tübingen
Kidetza	Alemaniar Arkeologia Institutua

Halet Çambel (Berlin, Alemania, 1916ko abuztuaren 27a – Istanbul, Turkia, 2014ko urtarrilaren 12a) arkeologo eta esgrimista turkiarra izan zen. Garrantzi handia izan zuen hieroglifiko hititak ulertzeko orduan (feniziar alfabetoa zuen tableta bat aurkitzean) eta Turkiako kultura-ondarea indusketen bidez kontserbatzeko orduan.^[1] Gainera, kirolari aitzindaria izan zen, Olinpiar Jokoetan lehian aritu zen lehen emakume turkiarra izan baitzen.

Biografia

Berlinen jaio zen, 1916an. Bere ama Remziye Hanm izan zen. Aitona, amaren aita, Hakki Pasha, garai bateko sadrazama (otomandar Inperioko lehen ministroaren baliokidea) zen eta une horretan Alemanian otomandar enbaxadorea zen. Hasan Cemil Çambel aita enbaxadako agregatu militarra zen.

Olinpiar Jokoen ondoren, Istanbulera itzuli zenean, Nail Çakırhanekin harremana hasi zuen. Poeta komunista arkitekto ospetsu bihurtu zen, eta harekin ezkonduta egon zen 70 urtez, Çakırhan 2008ko urrian hil zen arte.

2014ko urtarrilaren 12an hil zen Istanbuleko bere etxean.^[2]

Ibilbide profesionala

Ibilbide akademikoa

Sorbonako Unibertsitatean jaso zuen arkeologia-graduatu aurreko prestakuntza, Parisen, eta 1940an Istanbuleko Unibertsitatean doktoratu zen.^[3] 1952an Kurt Bittel irakaslearekin hasi zen lanean, Istanbuleko Unibertsitateko Historiaurreko Departamentuan. 1952an eta 1954an Fikirtepeko Neolitoko aztarnategia induskatu zuten, Turkian induskatutako lehena. Harrezkero, bere ibilbide akademikoa historiaurreko ikerketen garapenarekin lotuta egon zen batez ere, eta horrek 'Prehistory Laboratory' izeneko bildumak sortu zituen.^[4]

Kirol-ibilbidea

Turkiako emakumeak ikusarazteaz kontzientziatuta, eta tradizioarekin hautsi ondoren, hainbat kirol-klubetan aritu zen, besteak beste, eskrima, judoa, txirrindularitza eta hipika praktikatzen. Çambel-ek 1936ko Berlingo Olinpiar Jokoetan parte hartu zuen, emakumezkoen banakako florete-kategorian, eta, Suat Fetgeri Aéni eskrima-taldeko kidearekin batera, Olinpiar Jokoetan lehian aritu zen lehen emakume turkiar eta musulmana izan zen.^[5][4][6] Alemaniako funtzionario batek gonbita egin zion Adolf Hitlerrengana joateko, baina Çambelek eta Suat Fetgerik uko egin zioten arrazoi politikoengatik.^[7]

Sariak eta aintzatespenak

Bere lanaren aitorpen gisa Príncipe Claus (Kultura eta Garapenekoa) (Prins Claus Prijs) saria jaso zuen, urtero Príncipe Claus fundazioak ematen duena.

2015eko abuztuaren 27an, Googlek bere 99. urteurrena ospatu zuen doodle^[8] baten bidez.

Argitalpenak

• Braidwood, R. J.; Çambel, H. & Watson, P. J. (1969): “Prehistoric Investigations in Southeastern Turkey”. Science 164, Issue 3885: 1275-1276.
• Braidwood, R. J.; Çambel, H.; Redman, C. L. & Watson, P. J. (1971): “Beginnings of Village-Farming Communities in Southeastern Turkey”. PNAS 68 (6): 1236-1240.
• Braidwood, R. J.;  Çambel, H; Lawrence, B.; Redman, C.L. & Stewart, R.B. (1974): Beginnings of Village-Farming Communities in Southeastern Turkey, 1972. PNAS 71 (2): 568-572.  
• Braidwood, R. J.; Çambel, H. & Wulf Schirmer (2013): “Beginnings of Village-Farming Communities in Southeastern Turkey: Çayönü Tepesi, 1978 and 1979”. Journal of Field Archaeology 8 (3): 249-258.
• Çambel, H. (1974): “The Southeast Anatolian Prehistoric Project and its Significance for Culture history”. Belleten XXXVIII: 361-377.
• Çambel H. (1981): “Chronologie et organisation de l'espace à Çayönü”, in Cauvin, J. et P. Sanlaville, P. (éds), Préhistoire du Levant. Paris: 531‑553.
• Çambel, H. (1993): “Das Freilichtmuseum von Karatepe-Aslantaş”. Istanbuler Mitteilungen 43: 495-509.
• Çambel, H. & Braidwood, R. (1970): “An Early Farming Village in Turkey”. Scientific American 222(3): 50-57.

Iruditegia

• 
  Bodrum Belediyesi
• 
  Feniziar alfabetoa.Jatorriz, feniziar hizkuntzan betetako kontsonanteak izan ziren(glottal stop eta voz pharyngeal emititu, hurrenez hurren). Gutun batzuk anbiguoak ziren (i.e. Ez dago horren ebidentzia argirik feniziar hizkuntzarako)
• 
  Hieroglifiko hitita
• 
  Hieroglifikoa
• 
  Hieroglifiko hitita

Erreferentziak

Kanpo estekak

• Bahar Suseven. Halet Çambel. Friends of Akyaka and Gökova.
• Aksel Tibet. Halet Çambel: une pionnière de l’archéologie turque. Publicado el 17 de enero de 2014.

• Datuak: Q274048
• Multimedia: Halet Çambel / Q274048